ادب وآداب اسلامی 2
بسم الله الرحمن الرحیم
اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
- آداب اسلامی : آداب وادب را در برابر پیامبررعایت کردن (إِنَّ الَّذِینَ یَغُضُّونَ أَصْواتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ أُولئِکَ الَّذِینَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوى لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ عَظِیمٌ) «2».
- آداب اسلامی : 1- در اسلام ادب برترین سرمایه است
- آداب اسلامی : در اسلام اهمیت زیادى به مساله رعایت آداب ، و بر خورد توأم با احترام و ادب با همه کس، و هر گروه، وارد شده است که به عنوان نمونه در اینجا به چند حدیث اشاره مىشود.
- آداب اسلامی : 1- على ع مىفرماید: الآداب حلل مجددة " رعایت ادب همچون لباس فاخر و زینتى و نو است"
- و در جاى دیگر مىفرماید: الادب یغنى عن الحسب، (نهج البلاغه" حکمت 5.):" ادب انسان را از افتخارات پدران و نیاکان بى نیاز مىکند".
- آداب اسلامی : در حدیث دیگرى از امام صادق ع مىخوانیم: خمس من لم تکن فیه لم یکن فیه کثیر مستمتع! قیل و ما هن یا ابن رسول اللَّه؟ قال: الدین و العقل و الحیاء و حسن الخلق و حسن الادب(بحار الانوار" جلد 75 صفحه 68.)
- آداب اسلامی : " می فرمایند پنج چیز است که در هر کس نباشد صفات و امتیازات قابل ملاحظهاى نخواهد داشت.
- عرض کردند: اى فرزند رسول اللَّه آنها چیست؟ فرمود: دین و عقل و حیا و حسن خلق و حسن ادب" «" بحار الانوار" جلد 75 صفحه 67.».
- آداب اسلامی : و نیز در حدیث دیگرى از همان امام ع مىخوانیم که فرمود: لا یطمعن ذو الکبر فى الثناء الحسن، و لا الخب فى کثرة الصدیق، و لا السیئ الادب فى الشرف:
- آداب اسلامی : " افراد متکبر هرگز نباید انتظار ذکر خیر از سوى مردم داشته باشند و نه افراد نیرنگ باز انتظار کثرت دوستان، و نه افراد بى ادب انتظار شرف و آبرو" «" بحار الانوار" جلد 75 صفحه 67.».
- آداب اسلامی : به همین دلیل هنگامى که در زندگى پیشوایان بزرگ اسلام دقت مىکنیم مىبینیم که دقیقترین نکات مربوط به ادب را حتى با افراد کوچک رعایت مىکردند.
- آداب اسلامی : اصولا دین مجموعهاى است از آداب : ادب در برابر خدا، ادب در مقابل پیامبر ص و پیشوایان معصوم ع، ادب در مقابل استاد و معلم، و پدر و مادر، و عالم و دانشمند.
- آداب اسلامی : حتى دقت در آیات قرآن مجید نشان مىدهد خداوند با آن مقام عظمت هنگامى که با بندگان خود سخن مىگوید: آداب را کاملا رعایت مىکند! جایى که چنین است تکلیف مردم در مقابل خدا و پیغمبرش روشن است.
- آداب اسلامی : در حدیثى مىخوانیم:" هنگامى که آیات آغاز سوره مؤمنون نازل شد، و یک سلسله آداب اسلامى را به آنها دستور داد، از جمله مساله خشوع در نماز پیامبر اسلام ص که قبلا به هنگام نماز گاه به آسمان نظر مىافکند دیگر سر بر نمىداشت، و دائما به زمین نگاه مىفرمود" « تفسیر مجمع البیان"" تفسیر فخر رازى" ذیل آیه 2 سوره مؤمنون.».
- آداب اسلامی : در مورد پیامبر خدا نیز این موضوع تا آن حد مهم است که قرآن صریحا در آیات فوق مىگوید صدا را بلندتر از صداى پیامبر ص کردن و در مقابل او جار و جنجال راه انداختن موجب حبط اعمال و از بین رفتن ثواب است.
- آداب اسلامی : روشن است تنها رعایت این نکته در برابر پیامبر ص کافى نیست، بلکه امور دیگرى که از نظر سوء ادب همانند صداى بلند و جار و جنجال است نیز در محضرش ممنوع است، و به اصطلاح فقهى در اینجا باید" الغاء خصوصیت" و" تنقیح مناط" کرد، و اشباه و نظائر آن را به آن ملحق نمود.
- آداب اسلامی : در آیه 63 سوره نور نیز مىخوانیم: لا تَجْعَلُوا دُعاءَ الرَّسُولِ بَیْنَکُمْ کَدُعاءِ بَعْضِکُمْ بَعْضاً که جمعى از مفسران آن را چنین تفسیر کردهاند:" هنگامى که پیامبر را صدا مىزنید با ادب و احترامى که شایسته او است صدا کنید نه همچون صدا زدن یکدیگر".
- آداب اسلامی : جالب اینکه قرآن در آیات فوق رعایت ادب را در برابر پیامبر ص نشانه پاکى قلب و آمادگى آن براى پذیرش تقوى، و سبب آمرزش و اجر عظیم مىشمرد،
- آداب اسلامی : بىادبان را همچون چهار پایان بى عقل معرفى مىکند! حتى بعضى از مفسران آیات مورد بحث را توسعه داده گفتهاند مراحل پائینتر، مانند علما و دانشمندان و رهبران فکرى و اخلاقى را نیز شامل مىشود، مسلمانان موظفند در برابر آنها نیز آداب را رعایت کنند.
- آداب اسلامی : البته در برابر امامان معصوم ع این مساله روشنتر است، حتى در روایاتى که از طرق اهل بیت ع به ما رسیده مىخوانیم:" هنگامى که یکى از یاران با حالت جنابت خدمتشان رسید امام ع بدون مقدمه فرمود:ا ما تعلم انه لا ینبغى للجنب ان یدخل بیوت الانبیاء؟! " آیا تو نمىدانى که سزاوار نیست" جنب" وارد خانه پیامبران شود"؟!.
- آداب اسلامی : و در روایت دیگرى تعبیر به" ان بیوت الانبیاء و اولاد الانبیاء لا یدخلها الجنب" شده است، که هم خانه پیامبران را شامل مىشود و هم خانه فرزندان آنها را.
- آداب اسلامی : کوتاه سخن اینکه مساله رعایت ادب در برابر کبیر و صغیر بخش مهمى از دستورات اسلامى را شامل مىشود، که اگر بخواهیم همه را مورد بحث قرار دهیم از شکل تفسیر آیات بیرون مىرویم، در اینجا این بحث را با حدیثى از امام سجاد على بن الحسین ع در رساله حقوق در مورد" رعایت ادب در برابر استاد" پایان مىدهیم، فرمود:
- آداب اسلامی : " حق کسى که ترا تعلیم و تربیت مىدهد این است که او را بزرگ دارى، مجلسش را محترم بشمرى، به سخنانش کاملا گوش فرا دهى، و رو به روى او بنشینى، صدایت را از صداى او برتر نکنى،
- آداب اسلامی : هر گاه کسى از او سؤالى کند تو مبادرت به جواب ننمایى، در محضرش با کسى سخن نگویى، و نزد او از هیچکس غیبت نکنى، اگر پشت سر از او بد گویند دفاع کنى، عیوبش را مستور دارى،
- آداب اسلامی : فضائل مسلمان را آشکار سازى، با دشمنانش همنشین نشوى، و دوستانش را دشمن ندارى، هنگامى که چنین کنى فرشتگان الهى گواهى مىدهند که تو به سراغ او رفتهاى و براى خدا از او علم آموختهاى نه براى خلق خدا"
- آداب اسلامی : ما اگر الآن آداب اسلامى را پیاده نکنیم، چه وقت مىشود پیاده کنیم. 1400 سال مجلسىها، طوسىها، فیض کاشانىها، شیخ حر آملىها، خواجه نصیرالدینىها، علامه حلىها، طباطبائىها، مطهرىها، هزار و چهار صد سال نوشتند. اینها دوربین تلویزیون نداشتند. اینها آنتن رادیو نداشتند. اینها وزارت ارشاد اسلامى نداشتند. اینها در یک چنین نظام جمهورى اسلامى نبودند. 1400 سال واندی نوشتند کتابها گرد گرفته است.
- آداب اسلامی : تا ظهور حضرت مهدى (عج) عید واقعى ما محقق نشده است. ولى بالاخره عید و تعطیلى و دید و بازدید وجود ندارد و به شما عزیزان هم برنخورد و حتماً شما هم راضى هستید که ما مقدارى از اخلاقیات و آداب اسلامى را بگوییم.
- آداب اسلامی : در اسلام هر چیزى آدابى دارد و آداب اسلامى، مستحبات آن عددش بیشتر از واجبات است. در بنایى مىگویند: خانه، آجر و سیمان آن اگر صد تومان بشود، بعد از آجر و سیمان سى صد و چهار صد هزار تومان خرج شیشه و گچ و رنگ و پرده و بخارى و شوفاژ و برق و آب و تلفن و... مىشود.
- آداب اسلامی : ما مىتوانیم با آداب اسلامى مردم را به حق دعوت کنیم. چند متر راه امام على (ع) یک مسیحى را بدرقه کرد. ایشان به امام گفت: راه شما آنطرف است. امام فرمود: ادب همسفرى در اسلام این است که من چند قدم شما را همراهى کنم. این مسیحی گفت: من مسلمان مىشوم.
- آداب اسلامی : حدیث داریم کسانى که آداب و رفتار پیغمبر را دیدند و ایمان آوردند آمارشان بیش از کسانى است که استدلال شنیدند و ایمان آوردند. بعضىها اسیر هستند. گیر در خودشان هست. قفل شدهاند و باز نمىشوند.
- آداب اسلامی : مقام معظم رهبرى وقتى قارىها مىآیند و قرآن مىخوانند به احترام قارىها روى زمین مىنشینند. حدیث داریم ایستاده غذا نخور. حدیث داریم یعنى وقتى مىنشینى مثل برده بنشین.
- آداب اسلامی : حدیث داریم سفره که پهن شد، دعا کنند. اما ما وقتى خوردیم دعا مىکنیم. دبستانىها ادبشان نسبت به استاد بیشتر است یا دانشجوها؟ دبستانىها! این پیداست که رشد علمى هست اما رشد ادبى نیست.
- آداب اسلامی : اما سیستم علوم اسلامى اینطور نیست. علامه مطهرى وقتى به امام مىرسد مىگوید: «روحى له الفداء» خدا جان مطهرى را فداى امام کند. این از تربیت اسلامى ما است.
- آداب اسلامی : نمونه هاایى از بىادبىها را ما داریم : بعضىها نسبت به خدا هم بى ادب هستند. «إِنَّ اللَّهَ فَقِیرٌ وَنَحْنُ أَغْنِیَاءُ» (آل عمران/ 181) مىگویند: خدا فقیر است و ما بى نیاز هستیم.
- آداب اسلامی : روایتى داریم. پیغمبر اسلام ص یک مجرمى را که لازم بود اعدام بشود فرمان اعدام دادند. جبرئیل نازل شد که آن را نکشید. گفتند: چرا؟ گفت: او به مردم زیاد سور مىدهد. مهمانى زیاد مىدهد. به خاطر این ادب ؛ خصلت مردانگى ما او را عفو کردیم. آن فرد هم بسیار منقلب شد و مسلمان شد. (وسایل الشیعه/ ج 6/ ص 329)
- آداب اسلامی : آداب دعا وشیوه توبه را نیز باید از خدا بیاموزیم. «ادْخُلُوا ... سُجَّداً وَ قُولُوا حِطَّةٌ»
- آداب اسلامی : در روایات آمده است: از شرایط استجابت و آداب دعا، ستایش خداوند است. ابراهیم علیه السلام دعاى خود را با ستایش پروردگار همراه ساخته است. «إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ»
- آداب اسلامی : مرحوم علامه طباطبایى در تفسیرالمیزان (ج 6، ص 183)، حدود 27 صفحه در زمینه اخلاق و سنن و آداب زندگى پیامبر صلى الله علیه و آله روایاتى را نقل کرده است، که به برخى از آنها فهرست وار اشاره شد
- آداب اسلامی :اسلام درتمام امورزندگی آداب دارد درنماز آداب دارد ؛ درروزه ؛ در تمام احکام؛ درمعاشرت ؛ در کاسبی ؛ در خرید وفروش ؛ در تجارت ؛ در خانواده ؛ در همسرداریغ در تربیت فرزندان ؛ در همسایه ؛ در اقوام آداب خلاصه تمام احکام معاشرت در اسلام آداب پسندیده است که ما از آنها غافلیم
- خدایا ما را با آداب اسلامى و اخلاق اسلامى هر چه بیشتر آشنا و توفیق عمل عنایت بفرما. اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
----------------------------------------------------------------------------------