آداب جمع ادب : 1-فرهنگ دانش ؛ 2- هنر؛ 3-معاشرت ؛ 4- روش پسندیده 5- شرم ؛ حرمت ..نزد اسلام جامعترین هنر درجوامع بی ن المللی به پبت و ظهور اسیده است که در این مختصر اقل نمونه های موضوعی آن آورده شده
پنجشنبه, ۱۱ شهریور ۱۴۰۰، ۱۰:۰۵ ب.ظ
آداب قرآن 1
بسم الله الرحمن الرحیم
اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
- فضیلت قرائت قرآن و آداب آن و تعلیم و تعلم و حفظ قرآن
- آداب قرائت بر دو قسم است: 1- آداب ظاهریه 2- آداب باطنیه،
- و آداب ظاهریه قرائت قرآن عبارت است از: 1-ایستاده یا 2-نشسته بدون اینکه تکیه دهد یا 3- چهار زانو بنشیند
- 4- شمرده خواندن چنانچه در قرآن میفرماید وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلًا
- 5- جهر متوسط اگر ایمن از ریا باشد و گرنه آهسته خواندن
- 6- با حال حزن و بکاء بودن
- 7- تحسین و تجوید قرائت
- 8- اداء حقوق قرائت به اینکه بآیه سجده که میرسد سجده کند و بآیه عذاب استعاذه نماید و بآیه رحمت و مغفرت استرحام و استغفار کند و بآیات بهشت مسئلت نماید و بآیه دعاء، دعاء و بآیه تکبیر، تکبیر و بآیه تسبیح، تسبیح کند
- 9- قبل از شروع بقرائت استعاذه کند، چنانچه شرحش بیاید
- 10- پس از فراغ از قرائت هر سوره بگوید «صدق اللَّه العلى العظیم و بلّغ رسوله الکریم اللهم انفعنا به و بارک لنا فیه و الحمد للَّه ربّ العالمین»
- و آداب باطنیه عبارت است از:
- احترام : واضح و هویداست که احترام هر چیزى که منتسب و وابسته شخص محترم مى باشد احترام آن شخص و هتک آن، هتک حرمت آن شخص است مثلا احترام بفرزند و خدمتگزار و بستگان کسى، احترام آن کس، و اهانت و تحقیر آنان، اهانت وى محسوب میگردد
- احترام : روى این اصل احترام بکعبه و مساجد و اماکن شریفه و ضرایح مقدسه و سایر منتسبات بآنها لازم، و نجس کردن و بىاحترامى بآنها حرام است .
- واحترام حجج اسلام و دانشمندان و مبلغین و طلاب علوم دینى و مؤمنین از همین جهت لازم، و بىاحترامى و توهین بآنان حرام شده زیرا احترام آنان احترام بامام و پیغمبر و بالاخره احترام بخداست و اهانت بآنان، اهانت باینها میباشد
- احترام : و وجوب احترام بقرآن هم از جهت انتساب بحق تبارک و تعالى بوده و این احترام از جهاتى براى قرآن ثابت است:
- احترام به کلامات خدا:1- کلام الهى است که بقدرت کامله حق موجود شده چه آنکه یکى از صفات بارى تکلّم است یعنى قدرت بر ایجاد کلام دارد چنانچه براى حضرت موسى علیه السّلام در کوه طور ایجاد سخن فرمود و موسى علیه السّلام را طرف خطاب قرار داد وَ کَلَّمَ اللَّهُ مُوسى تَکْلِیماً و همچنین عین کلمات قرآن را خدا ایجاد و بر قلب رسول اکرم بوسیله جبرئیل امین القاء فرمود :
- احترام به کلامات خدا: 2- قرآن کتاب قانون الهى و مرامنامه دینى است و بر هر متدیّنى احترام بقانون و مرامنامه دین لازم است 3- معجزه بزرگ پیغمبر اسلام است و احترام بآن، احترام به پیغمبر صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم و هتک آن، هتک حرمت پیغمبر صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم است
- احترام به کلامات خدا:4- کتاب دستور العمل مسلمین و مایه سعادت دنیا و آخرت و نجات آنان از هلاکت و بدبختى نشأتین و وسیله ترقّى و تعالى و عزّت و شرافت آنهاست
- احترام به کلامات خدا: 5- قرآن معرّف حقیقت پیغمبر و على و فاطمه و حسنین و سایر ائمّه طاهرین علیهم السلام و انبیاء و رسل الهى و هداة الى اللَّه است و احترام بقرآن در حکم احترام بآنان و بىاعتنایى بقرآن، بىاعتنایى بآنان محسوب میشود
- احترام به کلامات خدا: و بالجمله براى مسلمانان لازم است که احترامات قرآن را ملحوظ داشته و از بىاعتنایى و بىحرمتى بآن اجتناب ورزند، و مراد باحترام قران نه تنها احترامات ظاهرى است.
- احترامات ظاهرى از قبیل نجس نکردن و بىوضوء مسّ کتابت قرآن ننمودن و آداب قرائت را رعایت کردن و امثال اینهاست بلکه
- اهمّ، احترامات باطنى قرآن و عمل کردن بدستورات و پشت پا نزدن باحکام قرآنست و همچنین مراد از قرآن فقط مجموع قرآن نیست بلکه هر سوره و هر آیه از قرآن اگر چه جزء دعاء یا مقاله یا اعلان و آگهى باشد هم قرآن است و باید احترام آن رعایت شود.
- و آداب باطنیه عبارت است از:
- 1- فهمیدن و پى بردن بعظمت کلام، به این معنى که بداند قرآن کلام الهى است که از عرش عظمت حق نزول نموده تا بمرتبه افهام خلق رسیده براى اینکه بشر را از تیه ضلالت و سرگردانى بسر منزل سعادت جاودانى هدایت کند،
- و کلید خزائن گوهرهاى گرانبهایى است که هر که بچنک آرد بغناى حقیقى نائل گردد
- و آب حیاتى است که هر که بیاشامد از زندگانى جاوید بهرهمند شود و داروى شفا بخشى است که هر که بنوشد از دردهاى نهانى و آشکار شفا یابد
- درعظمت گوینده کلام،2- دانستن و پى بردن بعظمت گوینده کلام، یعنى بداند که گوینده آن خداوند بزرگ و آفریدگار و پروردگار جهانیان است که ذات مقدسش جامع جمیع کمالات و منزه از همه عیوب و نواقص و مبرّا از احتیاج است و نهایتى براى صفات کمال و عظمت و کبریایى و علوّ او نیست و او حکیم على الاطلاق و عالم بجمیع سرائر و ضمائر و قادر بر هر چیز و سمیع و بصیر و مدرک و لطیف و خبیر است
- درعظمت گوینده کلام، 3- از طهارت ظاهر بطهارت باطن التفات نمودن، به این معنى که بداند چنانچه ظاهر قرآن را بدون طهارت نمیتوان مسّ نمود تا زبان انسان از سخنان زشت و ناروا پاک نگردد و دل انسان از اخلاق ناپسند و صفات نکوهیده پیراسته نشود حقیقت کلام حق را درنیابد و لذّت شیرینى آن را درک ننماید
- درعظمت گوینده کلام، 4- با خضوع و خشوع و رقّت قلب و خوف خدا قرائت کردن چنانچه در جامع السعادات «1» از حضرت صادق علیه السّلام روایت میکند«من قرء القرآن و لم یخضع و لم یرقّ قلبه و لم ینشأ حزنا و وجلا فى سره فقد استهان بعظیم شأن اللَّه و خسر خسرانا مبینا» (کسى که قرآن بخواند و خاضع نشود و رقت قلب نداشته باشد و در باطنش حزن و ترس پیدا نشود بتحقیق بامر بزرگ خدا توهین کرده و زیان آشکارایى نموده)
- درعظمت گوینده کلام، 5- با حضور قلب و ترک حدیث نفس که روح هر عبادتى است، قرآن خواندن
- درعظمت گوینده کلام، 6- در معانى آیات قرآن تدبّر نمودن، در قرآن میفرماید أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلى قُلُوبٍ أَقْفالُها «2» (پس آیا در قرآن تدبر نمیکنند بلکه بر دلهاى آنان قفل زده شده)
- درعظمت گوینده کلام، و در جامع السعادات «3» از امیر المؤمنین علیه السّلام روایت میکند «لا خیر فى عبادة لا فقه فیها و لا فى قراءة لا تدبّر فیها»(در عبادت بدون علم و در قرائت بدون تدبر خیرى نیست)
- درعظمت گوینده کلام، 7- متحقق شدن بحقایق قرآن از اعتقادات و اخلاق فاضله و اعمال صالحه چون قرآن مشتمل بر توحید و بیان صفات و افعال صانع عالم و اوصاف و احوال روز قیامت و بهشت و دوزخ و علت بعثت انبیاء و صفات و رفتار آنها و تمجید از گروندگان به پیغمبران و تقبیح مخالفین آنان، و بیان صفات حسنه و اخلاق پسندیده و همچنین صفات سیئه و اعمال نکوهیده و ذکر فوائد اطاعت و ایمان و عمل صالح و زیانهاى معصیت و کفر و اعمال زشت، و بیان قصص و حکایات امم گذشته،
- درعظمت گوینده کلام، اموری میباشد که خواننده قرآن باید از هر قسمت از این امور کاملا بهرهبردارى کند، بامور اعتقادیه آن معتقد، و باخلاق فاضلهاش متخلق، و باعمال شایستهاش متحقق گردند، از قصص آن عبرت گرفته بوعدههاى قرآن امید وار و از وعید آن بهراسد
- درعظمت گوینده کلام، 8- تخصیص: یعنى متوجه باشد که خداوند او را مخاطب قرار داده با وى تکلم میکند و گویا در محضر پیغمبر صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم بوده و از زبان وى کلام الهى را میشنود
- درعظمت گوینده کلام، 9- تأثیر قلبى: یعنى از مواعظ قرآن متّعظ شود، (پند بگیرد) اوامر آن را امتثال، و از نواهى آن اجتناب کند، بذکر نعم الهى که میرسد شکرگزارى و از بلیّات و نقماتش استعاذه نماید و بحول و قوّه الهى متمسّک و از هر حول و قوّهاى بیزارى جوید و توفیق امتثال اوامر و اجتناب از نواهى قرآن را از خدا طلب نماید
- درعظمت گوینده کلام، 10- ترقّى بدرجات و مراتب کلام حق: باین معنى که در مرتبه اول خود را مقابل حق به بیند که با خدا تکلم میکند، و در مرتبه دوم کلام حق را بشنود که بندهاش را مخاطب قرار داده با او سخن میگوید، در مرتبه سوم خدا را بچشم دل به بیند چنانچه از حضرت سید الشهداء و از حضرت صادق علیهما السّلام روایت شده «1» «خداوند بر بندگانش در کتاب خود و کلام خود تجلّى مینماید»
- درعظمت گوینده کلام، آداب دین یعنی: على دین الإسلام، و قال عطیة: یعنی: على آداب القرآن.
- درعظمت گوینده کلام، اصولا دین مجموعهاى است از آداب : ادب در برابر خدا، ادب در مقابل پیامبر صلّى اللّه علیه و اله و پیشوایان معصوم علیهم السّلام، ادب در مقابل استاد و معلم، و پدر و مادر، و عالم و دانشمند.
- درعظمت گوینده کلام، [آغاز نمودن اعمال و گفتار با نام خدا ادب است و عمل را خدایى و نیک فرجام مىکند]
اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
