بسم الله الرحمن الرحیم
اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
عتبات مقدسه کشور عراق ...مقامات
- 15- مقام حضرت مهدی(علیه السلام) در میان نخلستانهای کرانه رودخانه فرات که این شاخه رودخانه به نام «نهر علقمه» مشهور است، از شمال کربلا می گذرد و آن جایگاهی است منسوب به حضرت حجّت(علیه السلام) که مردم در آن به نماز می پردازند.
- 16- مرقد حُرّبن یزید ریاحی ; و آن شهرکی است در جنوب غربی کربلا که در فاصله 9 کیلومتری از شهر واقع شده و نام آن برگرفته از نام حرّ بن یزید ریاحی است. او در روز عاشورا یکی از فرماندهان لشکر عبیدالله زیاد بود ولی بعدها توبه کرد و به لشکر حق پیوست و تا پای جان ایستاد و به شهادت رسید و در این موقعیّت دفن گردید.
- 17- آرامگاه عون بن عبدالله; در نسبت این امام زاده تردیدهایی وجود دارد که آیا وی همان عونی است که در کربلا شهید شد و یا نواده امام حسن(علیه السلام) است؟
- امروزه وی دارای بقعه و بارگاه باشکوهی در 11 کیلومتری شمال غربی کربلا و در آغاز بزرگراه کربلا ـ بغداد می باشد. این امام زاده بسیار مورد توجّه مردمان عراق و دارای نذر مجربی است; از این رو همواره مزار او مملو از زائر و نذورات آنان است
- 18- آرامگاه طفلان مسلم ; این آرامگاه در راه کربلا ـ بغداد، در حومه شهر مسیّب قرار دارد.این دو کودک به نامهای محمّد و ابراهیم، فرزندان حضرت مسلم ابن عقیل هستند که پس از شهادت پدرشان به شهادت رسیدند، آرامگاه این دو کودک صحن و سرای باشکوهی داشته و بر قبر هر یک گنبد و ضریحی قرار دارد
- 19- کاظِمَین
- این شهر سوّمین شهر مقدّس عراق پس از نجف و کربلا است و در شمال غربی بغداد و در سمت غرب رودخانه دجله قرار گرفته که تنها عرض رودخانه دجله آن را از بغداد جدا می کند. نام این شهر برگرفته از نام مبارک حضرت کاظم(علیه السلام) است و از آنجایی که در این حرم حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام) (=کاظم) و نواده او حضرت محمد بن علی(علیه السلام) (= جواد) مدفون می باشند
- شهر به نام این دو تن با غلبه دادن نام اشهر که کاظم است، «کاظمین» نامیده شده است. حرم مطهّر، مرکز این شهر را تشکیل می دهد و دروازهای مجموعه وسیع حرم به خیابانها و محله های اصل شهر گشوده می شود.
- حرم کاظمین از ویژگیهایی برخوردار است که در کمتر حرمی می توان دید;
- نخست آنکه دو تن از امامان معصوم درون یک ضریح مدفونند، از این رو ضریح نقره ای آنان بزرگ و بخش مهمّی از فضای زیر گنبد را در بر گرفته است
- و دیگر آنکه حرم مطهّر دارای دو گنبد طلایی یکسان و چهار گلدسته می باشد. همچنین حرم مطهّر دارای سه ایوان زیبا و بزرگ با سقفهای بلند است که ستونهایی تنومند آن را در بر گرفته و با کاشی و آینه تزیین شده است.
- 20- پیشینه شهر کاظمین به سال 145 هـ . باز می گردد. در این سال جعفر فرزند منصور عبّاسی درگذشت و در گورستان این منطقه مدفون گردید و پس از او جمعی از قریشیان از آن جمله دو امام معصوم(علیهما السلام) در این گورستان به خاک سپرده شدند و همواره به نام «مقابر قریش» مشهور بوده است. لیکن بعدها به تدریج نام این بقعه به نام امروزی آن شهرت یافت.
- مراکز زیارتی این شهر عبارتند از:
- 21- حرم مطهّرکاظمیین : ساختمان کنونی حرم از ساخته های دوره آغازینِ صفویّه و اضافات دوره های بعدی است. معماری و هنر دوره صفویه، از ایوانهای زیبا و کاشی کاریهای معرّق نفیس و آینه کاریهای بدیع در آن به وضوح قابل مشاهده است. حرم مطهّر دارای دو گنبد طلایی است که هر یک بر روی بقعه یکی از دو امام(علیهما السلام) قرار گرفته است.
- در زیر دو گنبد فضای مربع مستطیل است که میانه دو دیوار شرقی و غربی را دو ستون عظیم در برگیرنده گنبدها اشغال کرده است; یک ضریح نقره ای قبر دو امام را با دو صندوق خاتم نفیس در بردارد; با ورود از ایوان جنوبی، به نخستین رواق و سپس به درون حرم و گنبد خانه نخست در برابر قبر مطهّر حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام) قرار خواهیم گرفت و در پشت سر ایشان قبر مطهّر حضرت جواد(علیه السلام) قرار دارد.
- پیرامون حرم چهار شبستان بزرگ قرار گرفته و رواقهای جنوبی و غربی هر یک به ایوانی زیبا و بزرگ راه دارد. مجموعه حرم و رواقها را سه صحن وسیع در بردارد که صحن غربی به نام «صحن قریش» می باشد.
- برج و بارو و دروازه های هفت گانه صحن با معماری زیبای آن و کاشی کاری نفیس پراکنده در سردرها و کتیبه ها چشم بیننده را می نوازد.برج و بارو و دروازه های هفت گانه صحن که با توجه به معماری زیبای آن و کاشی کاری نفیس پراکنده در سردرها و کتیبه ها چشم بیننده را می نوازد، از ساخته های مرحوم فرهاد میرزای قاجار (عموی ناصر الدین شاه) می باشد.
- 22- برخی بیوت و ضمایم حرم مطهّر:
- مسجد صفوی; این مسجد از ساخته های شاه اسماعیل صفوی است که پس از تسخیر عراق آن را به سبک ساختمانهای عراقی ساخت. مسجد از زیبایی خاصی برخوردار است که حس تحسین بیننده را در برابر عظمت ستونهای ضخیم و طاقهای قوسی آن برمی انگیزد و دارای گنبد کاشی کاری بسیار کوتاهی است که به زحمت می توان آن را از درون صحن دید. در جنب محراب و منبر کهن مسجد، پنجره ای به درون رواق شمالی حرم مطهّر باز شده است که از میان آن، ضریح مطهّر قابل مشاهده است.
- 23- آرامگاه خواجه نصیر الدین طوسی; وی از بزرگان جهان علم ودانش و از مشاهیر دانشمندان است که دوست و دشمن بر جلالت قدر و عظمت مقام او اتفاق نظر دارند. او در سال 672هـ . درگذشت و در گور یکی از خلفای بنی العباس که در جوار حرم مطهّر کنده و آماده شده بود مدفون گردید. بر روی قبر او ضریحی فولادی و کهن قرار دارد.
- آرامگاه شیخ مفید، که در مشرق رواق جنوبی قرار دارد. وی از بزرگان شیعه و فقها و متکلمان چیره دست و توانا بود که در سال 413هـ . در گذشت. بر روی قبر او ضریحی فولادی و کهن قرار دارد و بر بالای قبرش، بر روی مرمر، قطعه شعری است که امام زمان(علیه السلام) در رثای فوت او سروده است لا صوّت الناعی بفقدک إنّه *** یومٌ علی آلِ الر سول عظیمُ
- 24- آرامگاه سید مرتضی و سید رضی، این دو برادر از اعیان و مشاهیر و بزرگان امامیه در قرن پنجم هجری بشمار می آیند. قبر این دو تن در دو ساختمان جداگانه بیرون صحن مطهر و در نزدیکی یکدیگر در جنوب شرقی دیوار صحن قرار دارد
- 25- سامرا:در شمال بغداد و در میانه بزرگراه بغداد ـ سامرا دو زیارتگاه وجود دارد که عبارتند از:
- 26- حرم حضرت سید محمّد ، که در شهر بلد در 80 کیلومتری شمال بغداد واقع است. و آن امام زاده عظیم الشأن فرزند امام دهم حضرت علی الهادی(علیه السلام) است. مرتبه و مقام وی بگونه ای بود که تمامی شیعیان او را جانشین پدر بزرگوارش در امامت می دانستند، لیکن وی در سال 252 هـ . وفات یافت و در این بقعه مدفون گردید.
- امروزه صحن و سرای وسیع و گنبد و گلدسته و حجره هایی، بقعه او را تشکیل می دهد. وی از احترام ویژه ای نزد مردم عراق برخوردار است، به گونه ای که کسی جرأت سوگند دروغ خوردن به نام او ندارد.
- 27- آرامگاه ابراهیم اشتر ، وی فرزند مالک اشتر سردار رشید اسلام است. خود ابراهیم نیز از سرداران شجاع امیرالمؤمنین و امام حسن(علیهما السلام) بود و در تمامی جنگها و پیکارها شرکت داشت و در جریان قیام مختار جنگ سختی با شامیان داشت و ابن زیاد را به هلاکت رساند. آرامگاه وی در سمت چپ بزرگراه بغداد ـ سامرا، پیش از شهر بلد قرار دارد و گنبد آبی برافراشته کاشی کاری او از دور قابل رؤیت است.
- 28- سامرا: شهر سامرا چهارمین شهر مقدس عراق است. ساختمان این شهر که در 124 کیلومتری شمال بغداد و در سمت شرق رودخانه دجله قرار گرفته، به سال 221 هـ . باز می گردد. در این سال محمد المعتصم بالله فرزند هارون الرشید پایتخت خلافت را از شهر بغداد به سامرا منتقل ساخت و تا سال 256 هـ . هشت خلیفه از این شهر حکمرانی و خلافت نمودند. در این سال المعتمد علی الله عباسی بار دیگر به بغداد بازگشت و آنجا را پایتخت خلافت قرار داد.
- سامرا طی مدت سه دهه پایتختی، توسعه فراوانی یافت و تعداد زیادی از کاخها و تفریح گاهها و مساجد در این شهر ساخته شد. آنچه امروزه بر اهمیت این شهر می افزاید، قرار داشتن بُقعه پاک دو امام معصوم و برخی از افراد خانواده ایشان می باشد.
- 29- حرم مطهر امام دهم حضرت علی بن محمد الهادی(علیهما السلام) (تاریخ شهادت: سال 254 هـ .)
- و امام یازدهم امام حسن بن علی عسکری(علیهما السلام)(تاریخ شهادت: 260 هـ .) قلب شهر امروزی را تشکیل می دهد، این بقعه در دوران زندگانی دو امام(علیهما السلام)خانه مسکونی آنان بود، و پس از شهادت در آنجا دفن شده اند. نخستین ساختمان بر آرامگاه آنان، از قرن چهارم هجری است که تاکنون همواره تجدید و ترمیم شده و توسعه یافته است.
- این حرم مطهر دارای گنبدی است که یکی ازبزرگترین گنبدها در جهان اسلام است، محیط این گنبدِ طلاییِ عظیم، 68 متر است که در آن 72 هزار کاشی طلا به کار رفته است. در دو سمت این گنبد دو گلدسته طلایی زیبا قرار دارد که هر یک دارای 36 متر طول است.
- 30- گنبد حرم که اخیرا در انفجار دشمنان قسم خورده اسلام منهدم شد.
- در سال 1200 هـ . بر جای گنبد کهنی که ناصرالدوله حمدانی در سال 333 هـ . آن را ساخته بود بنا گردید. در زیر گنبد حرم مطهر، ضریح نقره ای زیبایی قرار دارد که ساخته هنرمندان اصفهانی در سالهای دهه 60 میلادی است. درون ضریح آرامگاه دو امام معصوم و
- 31- «حکیمه خاتون» دختر حضرت جواد و عمه امام عسکری است که شاهد ولادت امام زمان«عج» بوده است. این بانو زنی پرهیزکار و مورد احترام چهار امام معصوم بوده است و دیگری 32- «نرگس خاتون» همسر امام حسن عسکری(علیه السلام)و مادر امام زمان است.
- درون حرم و قسمتهایی از رواقها به طرز زیبایی آینه کاری شده و از یادگارهای ملک فیصل اوّل پادشاه هاشمی عراق است و به وسیله ایوانی فراخ و سقف دار به صحنی که گرداگرد حرم را فرا گرفته راه می یابد. از ویژگیهای این صحن آن است که فاقد حجره می باشد.
- در زاویه شمال غربی صحن مطهر، مجموعه ای متشکّل از صحن و ایوان و مسجدی بزرگ با گنبدی کاشی کاری شده قرار دارد که به «مجموعه غیبت» مشهور است. در زیر این مجموعه زیرزمینی است که به «سرداب غیبت» شهرت دارد،
- و نیز این مجموعه بخشی از خانه مسکونی حضرت عسکری بوده است که در این زیرزمین به عبادت می پرداخته و پس از او محل اقامت امام زمان(علیه السلام)بوده است. این محل از دیرباز مورد توجه شیعه بوده است و از آن جهت که عبادتگاه سه امام بوده، از قداست
- و احترام ویژه ای برخوردار است. گفتنی است که به وسیله پله هایی می توان به زیرزمین رسید. فضای اصلی و کهن زیرزمین عبارت است از تالاری مربع مستطیل به ابعاد 3×5 متر. در شرق این تالار فضایی است که پنجره ای از چوب دارد و محل عبادت امام(علیه السلام) بوده است.
- پنجره این نمازخانه یکی از با ارزشترین قطعات باقی مانده از دوران عباسیان است و دارای کتیبه ای کهن می باشد. این پنجره به دستور الناصر لدین الله عباسی (که از خلفای علاقمند به اهل بیت(علیهم السلام)بود) در سال 606 هـ . ساخته شده است.
- در کاشی کاری درون این بقعه نام ناصرالدین شاه قاجار ثبت شده است که در سفر عتبات خود به زیارت این جایگاه تشرف یافته است.; کاشیکاریهای صحن و سردرهای ورودی از دوره قاجاریه است .
اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم