امیر المومنین - متقین -72- خاموش کردن شعله‏هاى شهوت‏ او مرده است. مرگ شهوت، از ویژگیهاى دیگر پرهیزکاران خاموش کردن شعله‏هاى شهوت است، مراد از مرگ شهوت، کنترل و اعتدال آن

 @nahjolbalaghehfarzad  یا https://safarzade.blog.ir

بسم الله الرحمن الرحیم اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم

1. امیر المومنین - متقین -72-  خاموش کردن شعله‏هاى شهوت ‏ «میتة شهوت ه» ترجمه: (مى‏بینى براى پرهیزکار که) شهوت  او مرده است.***
2. مرگ شهوت ، - شرح: از ویژگیهاى دیگر پرهیزکاران خاموش کردن شعله‏هاى شهوت  است، مراد از مرگ شهوت ، کنترل و اعتدال آن و عدم سرکشى آن است، نه این که واقعاً این غریزه خدادادى را نابود کنند که این نیز طبق روایات عملى نکوهیده و غیر جائز است، حضرت، موت را کنایه از فروشى شهوت  و عدم طغیان گرفته‏اند، زیرا مرده نیز بعد از مرگ دیگر قدرت طغیانگرى ندارد، شهوت  دشمنى است که اگر رها شود، انسان را به هلاکت مى‏اندازد.
3. بعد معرفت وشناخت - امام صادق (علیه السلام) از رسول گرامى اسلام (صلى الله علیه و آله) نقل کردند که: «ثلاث اخافهن على امتى بعدى: الضلالة بعد المعرفته و مضلات الفتن و شهوة البطن و الفرج»: «سه چیز است که بعد از خود بر امت خود مى‏ترسم: گمراهى بعد از معرفت و شناخت، و گمراهى در آزمایشها و امتحانات، و شهوت  شکم و فرج» (اشاره به شهوت  جنسى).
4. عبادتی با فضیلت - امام باقر (علیه السلام) مى‏فرمایند: «عبادتى با فضیلت‏تر از پاکدامنى شکم و فرج نیست». امام صادق (علیه السلام) مى‏فرمایند: امیرالمؤمنین (علیه السلام) بسیار فرمودند که:
5. «افْضَلُ العبادةِ العِفاف»: «بهترین عبادت، عفاف و پاکدامنى و کنترل شهوات است».
6. رشد و هدایت - مولى على (علیه السلام) در وصیتى به فرزند خود محمدبن حنفیه، مى‏فرمایند: مَنْ لَم یُعطِ نفسه شهوت ها اصابَ رُشْدَه؛ «کسى که خواهش‏هاى نفس را در اختیارش نگذاشت و به خواسته‏ها و تمایلات آن جواب مثبت نداد، به رشد و هدایت رسیده است».
7.  پست‏ترین مردگان - میلها و خواسته‏ها در هر زمینه‏اى که باشد، براى پرهیزکاران واقعى قابل کنترل است، و هیچگاه اسیر و برده شهوت  نمى‏شوند. زیرا برده شهوت  پست‏ترین مردگان است‏ «عبدالشهواة اذلُّ من عبدالرّق»
8. اسارت بی پایان - و کسى که اسیر شهوت  شد، اسارتش پایان نپذیرد، مگر با مرگ‏ «عبدُ الشّهوة اسیرٌ لا ینفک أسْرهُ» ) و پرهیزکاران به مقتضاى علم (و ایمانى) که دارند به بردگى شهوت  کشیده نمى‏شوند
9. جاهل برده شهوت  - که‏ «الجاهلُ عَبدُ شهوت ه»: «جاهل برده شهوت  خود است» و اساساً خواهشهاى نفسانى جاهلان را اسیر مى‏کند «الشهواتُ تَسْتَرِقُّ الجُهُول» و اگر شهوت  کنترل شد یعنى عقل حاکم شده است:
10. لجام نفس خودت - نیکى از عرفا گفته است: چه حیوان چموشى محتاج‏تر است به لجام محکم، از نفس خودت.
11. سه دشمن - یکى از زاهدان گفته: دشمنان انسان سه چیز است: دنیا، شیطان و نفس او، خود را از دنیا با زهد و بى‏اعتنائى به آن و از شیطان با مخالفت با آن و از نفس با ترک شهوات آن، حفظ کن.
12. قبرهاى حیوانات - سقراط حکیم مریض بود به او گفتند: براى شما مرغى ذبح کنیم، گفت: دلهاى کسانى که در باب معرفت حقایق غرق باشند، منبرهاى فرشتگان و ملائکه است و شکم‏هاى کسانى که از شهوات لذت برند، قبرهاى حیوانات هلاک شده است.
13. پرهیز از دودسته مردم - یکى از حکماى هند گفت: از دو دسته از مردم باید پرهیز کرد و دورى گزید، یکى کسى که بگوید: نه ثوابى، نه عقابى، نه معادى و نه نیکى و نه گناهى است (منکر این امور باشد و خداشناس نباشد) و دیگر آنکه مالک شهوت  خود نباشد و قادر بر گرداندن قلب و دیده‏اش از شهوت  نباشد.
14. زندگی جاودانه - در روایتى آمده است: «اسْتَهِینُوا بِالموت کیلا تَمُوتوا و امِیْتُوا الشهواتِ تَخْلُدُوا»:
15. «مرگ را خوار و حقیر شمارید تا نمیرید و شهوات را بمیرانید تا زندگى جاودانه یابید».
16. حفظ شکم  عدم پر خوری - یکى از عوامل خاموش کردن شعله‏هاى خانمان‏سوز شهوات، حفظ شکم و عدم پرخورى است که حضرت در فراز قبل متذکر شده‏اند و گویا این فراز معلول فراز قبلى است و حضرت پس از آن ذکر کردند.
17. مولى فرمودند: - خداوند ما را از همنشینى شهوت  دور گرداند که مولى فرمودند:
18. «قَرین الشَهوة مریضُ النفس مَعْلُولُ العقل»:«همنشین شهوت  و تمایلات نفسانى، داراى نفس مریض و عقل علیل است».
19. اخلاق اسلامى در نهج البلاغه (خطبه متقین)، ج‏2، ص: 401
20. اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
21. ========
22. بسم الله الرحمن الرحیم
23. اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
24. امیر المومنین – متقین73- علاج غضب امیر المومنین – متقین73-مهار کردن قوه غضب‏ مکظوما عیظه‏ ترجمه: (مى‏بینى براى فرد پرهیزکار که) خشم او فرو نشسته است.***
25. مهار قوه غضب، - شرح: در فراز قبل اشاره به مهار کردن قوه شهوت  بود و حال اشاره به مهار کردن قوه غضب، دو قوه‏اى که مى‏تواند، تحت نفوذ عقل عمل کند، و انسان را مثل دو بال به عالم ملکوت پرواز دهد.
26. محل خروج نفس - مفردات راغب گوید «کظم» محل خروج نفس را گویند و در موارد سکوت استعمال مى‏شود (انسان ساکت کسى است که گویا محل خروج کلمات را بسته است).
27. فوران خون قلب - در مورد «غیظ» نیز مى‏گوید: شدیدترین حالت غضب است و آن حرارتى است که انسان از فوران خون قلبش احساس مى‏کند.
28. بستن مشک - در لغت وقتى سقّا دهنه مشک را بعد از پر شدن آب مى‏بندد «کظم السقّاء»
29.   بستن غیظ -گویند دهنه مشک را مى‏بندد تا آبهاى جمع شده در درون آن بیرون نریزد، فردى که در حالت عصبانت به سر مى‏برد کوره‏اى از آتش مى‏شود، اگر خود را کنترل کند کظم غیظ کرده است، بسیارى از جنایتها، قتلها و کشتارها، از این آتش درونى (غضب) سرچشمه مى‏گیرد.
30. صداى غیظآلود جهنم  - انسان در حال غضب، تجلى‏گاه جهنم است، اگر خود را کنترل نکرد، زبانه و شراره این آتش به بیرون سرایت مى‏کند و در روز قیامت با همین آتش مى‏سوزد، صداى تنفس و ناله انسان غضب کرده، صداى غیظآلود جهنم است‏ (سَمِعُوا لَها تَغَیُّظاً وَ زَفِیراً): براى جهنم ناله غیظآلود و رفت و برگشت تنفس او را مى‏شنوند گویى جهنم مثل موجودى زنده است.
31. نه تصمیم، نه اقدام! - چنانکه در روایت است، از جاهائى که شیطان بسیار به انسان نزدیک مى‏شود حال عصبانت است، پس در این حالى که محدوده قدرت شیطانى است، نه تصمیم گیر و نه عملى انجام ده، که هر دو شیطانى است و همیشه این شعار را مدّ نظر داشته باش، که در حال عصبانت نه تصمیم، نه اقدام!
32. محدوده قدرت شیطان - محقق بزرگ، احمدبن محمد، معروف به ابن مسکویه در کتاب «طهارة الاعراق» که از کتب کم‏نظیر و گرانقدر در نیکوئى ترتیب و حسن بیان است، درباره غضب سخنى دارد که حاصل ترجمه‏اش قریب به این مضمون است:
33. آتش فروزنده وخفه کنند - «غضب» در حقیقت عبارت از حرکتى نفسانى است که بواسطه آن، جوشش در خون قلب براى شهوت  انتقام حادث شود. پس وقتى که این حرکت تند شود، آتش غضب را افزون کند و بر افروخته‏تر سازد و شریانهاى مغز را پر کند از یک دود تیره و تاریکى به واسطه آن خود عقل کم و ناچیز شود و کار او ضعیف گردد و مَثَل انسان در این هنگام،
34. غاری با دود خفه کننده - چنانچه حکما گویند، مَثَل غارى شود که در آن آتش افروزند و از دود خفه کننده پر گردد. پس علاج آن سخت شود و خاموش نمودن آن مشکل گردد و چنان شود که هر چه بر وى افکنند که او را فرو نشاند خود او نیز جزء آن شود
35. از رشد وهدایت باز ماند - و بر ماده آن افزاید و سبب ازدیاد آن شود، پس از این سبب است که انسان در این حال از رشد و هدایت باز مى‏ماند.
36. نفس شعله ور - پس از آن فرماید: و امّا بقراط (حکیم) گوید که من از کشتى‏اى که دچار بادها و طوفان‏هاى سخت شود و آن را موج‏هاى دریا متلاطم سازد، امیدوارترم از شخص غضبناک برافروخته، زیرا ممکن است کشتى را در این حال، ملّاحان با لطائف الحیل به ساحل نجات هدایت کنند و امّا نفس وقتى آتش در آن شعله ور گردد، امید نجات براى او نیست ... زیرا که هر چه حیله به خرج دهى از قبیل مواعظ و نصائح و هر چه با او فروتنى و زارى نمائى بر شعله و مایه آن افزاید.
37. قوه غضب در اصل یکى از نعمتهاى بزرگ الهى است که بوسیله آن انسان مى‏تواند بقاى خود را حفظ کند و مدخلیتى بزرگ در تشکیل مدینه فاضله و نظام برتر دارد.
38. نباید قوه غضبیه کشته شود - این قوه مایه‏ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ: است که از اوصاف مؤمنین است، اشتباه کردند کسانى که فکر کردند، باید قوه غضبیه کشته شود و خاموش کردن آن از کمالات و معارج نفس است، آنها از مقام اعتدال و حدّ کمال غافلند، نفهمیدند که در جمیع سلسله حیوانى خداوند این قوه را عبث و بیهوده نیافریده است، این سرمایه زندگانى را بى‏جهت نداده است، جهاد با دشمنان دین و دفع دشمن از مال و ناموس و دیگر نوامیس مبتنى بر این قوه است.
39. مذمت جنبه افراط - آنچه مذمت شده، جنبه افراط آن است که امام صادق (علیه السلام) از رسول گرامى (صلى الله علیه و آله) نقل کردند: «الغضب یُفْسِدُ الایمان کما یُفْسد الخَلّ العَسَل»:
40. تکه آتشی از شیطان - «غضب ایمان را فاسد مى‏کند، چنانکه سرکه عسل را». امام باقر (علیه السلام) نیز فرمودند: «این غضب تکه آتشى از شیطان است که در قلب فرزند آدم افروخته شده‏
41. نگه داشتن غضب -  در حدیثى دیگر فرمودند: در تورات در خطابهائى که به موسى (علیه السلام) شده، نوشته است: اى موسى غضب خود را از کسى که تو را بر او مسلط کرده‏ام، نگاه دار، من نیز غضب خود را از تو باز مى‏دارم».
42. غضب بر زیردست - این حدیث نشان مى‏دهد که غضب بر زیردست مظلوم، غضب الهى را به دنبال دارد.
43. جامع‏ترین کلمات - امام صادق (علیه السلام) مى‏فرمایند از پدرم شنیدم که مى‏فرمود: مردى بادیه نشین نزد رسول اللّه (صلى الله علیه و آله) آمد و گفت: من در بیابان زندگى مى‏کنم، جامع‏ترین کلمات را (که کوتاه و پرمعنا) باشد به من تعلیم کن! حضرت فرمودند: «آمرک ان لا تغضب»: تو را امر مى‏کنم که غضب نکنى»!
44.  سخت تر از غضب نیست - سپس امام صادق (علیه السلام) فرمودند: پدرم مکرّر مى‏فرمود: چه چیزى سخت‏تر از غضب است؟ همانا مرد غضب مى‏کند و نفس محترمه‏اى را که خداوند ریختن خون آن را حرام کرده، مى‏کشد و افتراء و نسبت ناروا به زن عفیفه و پاکدامنى مى‏دهد.
45. اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم