کتاب چرا...یازده . أَ فَلا تَعْقِلُونَ نمیاندیشید !؟ ویژگىهاى صراط مستقیم کدام است؟ صراط مستقیم : . اگر شناختى به این «بیراهه» ها پیدا کنیم، «راه» را هم بهتر خواهیم شناخت.
جمعه, ۲۷ خرداد ۱۴۰۱، ۰۹:۱۸ ق.ظ
- بسم الله الرحمن ارحیم
- اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
کتاب چرا...یازده . أَ فَلا تَعْقِلُونَ نمیاندیشید !؟
-
پژوهش و اندیشه
- ویژگىهاى صراط مستقیم کدام است؟
- صراط مستقیم : وقتى سخن از راه راست است، راههاى غیر مستقیم هم مطرح مىشود. اگر شناختى به این «بیراهه» ها پیدا کنیم، «راه» را هم بهتر خواهیم شناخت. فهرستى از راههاى غیر مستقیم از این قرار است:
- راههاى غیر مستقیم1- راه هوسها، که هنگام غضب و شهوت و طوفان غرائز پیش مىآید.
- 2- راه هوسهاى دیگران.
- 3- راه افراط و تفریطها و یکسونگرىها.
- 4- راه وسوسههاى شیطانى و جلوههاى آن.
- 5- راه طاغوتها، که انسانها را با تهدید و تطمیع، به آن مىکشند.
- 6- راه دنیاطلبى، که انسان بخاطر مال و مقام، به فکر راضى کردن این و آن افتد.
- 7- راههاى بدون برهان و منطق و بر اساس موج و جوّ کاذب.
- 8- راهى که انسان، بى فکر و مشورت و تجربه برگزیده است.
- 9- راهى که روندگان را به هلاکت کشانده است (راهمغضوبان وگمراهان)
- 10- راه سلیقهها و آراء شخصى و عادتهاى نابجا.
- پس راه مستقیم کدام است؟ راه خدا: «إِنَّ رَبّى عَلَى صَرَ طٍ مُّسْتَقِیمٍ» «1»
- راه انبیاء: «إِنَّکَ عَلَى صِرطٍ مُّسْتَقِیمٍ» «2»
- راه عبودیت و پرستش: «وَأَنِ اعْبُدُونِى هذَا صِرطٌ مُّسْتَقِیمٌ» «1»
- راه رهبران معصوم: امام صادق علیه السلام فرمودند: «واللّه نحنُ الصّراطُ المُستَقیم» «2»
- راه پیوند وتمسّک به خدا وقانون او: «وَمَنْ یَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِىَ» «3»
- چند تذکّر1- راه مستقیم، نسبت به اشخاص، زمانها و شرایط مختلف، گاهى متفاوت مىشود. یکجا سکوت است، گاهى فریاد. گاهى بذل مال است، گاهى نثارجان، براى کسى تحصیل است، براى دیگرى کار و ... (البته نباید این سخن دستاویز فرار از مسئولیتهاى دینى و اجتماعى براى رفاهطلبان شود)
- 2- آنان که در صراط مستقیمند و از شرایط و امکانات ویژهاى برخوردارند، نباید دیگران را (که آنها هم در راه خدا، کار دیگرى مىکنند) مورد انتقاد و عیبجویى قرار دهند. چرا که راههاى رسیدن به رضاى خدا بسیار است و درجات اعمال افراد، متفاوت مىباشد و چه بسا همه، زیر یک پرچم، با مرکبهاى مختلف، صراط مستقیم را طى کنند.
- 3- بودن در صراط مستقیم، اگر مهمّ است، مهمتر از آن، استمرار حرکت در راه راست است. زیرا انسانها در معرض لغزش و انحرافند و در حدیثى از على علیه السلام در معناى این آیه، آمده که یعنى: آینده عمر ما را نیز، راه مستقیم قرار بده. «4»
- 4- انسان در عالیترین درجه تکامل (حتى عصمت هم) باید از خداوند، راه
- مستقیم را بطلبد، زیرا این راه، داراى درجاتى است و مثل نور و علم و حرکت، قابل تکامل و افزایش است. قرآن در مورد هدایت افزونتر براى هدایت یافتگان، مىفرماید: «وَیَزِیدُ اللَّهُ الَّذِینَ اهْتَدَوْاْ هُدىً» «1»
- و در اوّل دعاى مکارمالاخلاق هم، امام سجاد علیه السلام از خداوند مىطلبد که ایمان ویقین وخواسته وهدف را به کاملترین و عالیترین نوع و درجه برساند.
- 5- تشخیص صراط مستقیم دشوار است و حرکت در آن، همچون عبور از راهى باریک و لغزنده و باریکتر از مو و برندهتر از شمشیر است. بیشتر مردم، یا در تشخیص آن دچار گمراهى مىشوند، یا در پیمودن آن، به انحراف کشیده مىشوند. یکى در عقاید، منحرف مىشود، دیگرى در عمل، بیراهه مىرود. یکى «جبرى» مىشود، دیگرى «تفویضى» مىگردد، یکى از رهبران معصوم را تا حد خدایى بالا مىبرد و غلّو مىکند، «2» یکى آنان را در حدّ انسانهاى عادى و حتى مجنون و ساحر مىشمارد.
- یکى زیارت امامان و شهیدان را شرک مىداند. «3» دیگرى حتّى به درخت و سیمان، ریسمان مىبندد و حاجت مىطلبد، یکى در دنیا غرق مىشود، دیگرى رهبانیّت برمىگزیند. یکى آنقدر خرج مىکند که خود، به فقر گرفتار مىشود، دیگرى دچار بخل مىگردد. یکى از فرط غیرت، حتّى نام همسرش را نمىبرد، دیگرى زنش را بى حجاب به خیابان مىفرستد.
- اسلام، مردم را به راه راست و صراط مستقیم دعوت مىکند، که راهى میانه و طریق وسط و اعتدال در همه امور است، حتى در مورد عبادت هم، در احادیث، بابى تحت عنوان «الاقتصاد فىالعباده» (میانهروى در عبادت) مطرح است.
- صراط مستقیم، در روایات امام عسکرى علیه السلام درباره این جمله نماز، مىفرماید: نمازگزار با این کلام، توفیق اطاعت و بندگى را در آینده هم همچون گذشته مىطلبد و صراط مستقیم، راهى است که از کوتاه فکرى بالاتر و از بلند پروازى و غلّو، پائینتر باشد. «1»
- امام صادق علیه السلام مىفرماید: راه مستقیم آنست که انسان را به محبّت خدا و دین او سوق دهد و مانع هواپرستى شود و از پیروى سلیقهها و آراء شخصى در دین، جلوگیرى کند. «2»
- در کتاب بحارالانوار، 56 حدیث در این باره است که راه مستقیم، ائمّه اطهار و اولیاء معصوم خداوند و پیروان واقعى آن بزرگواران است. چرا که آنان، تجسّم راه حقاند و قهر و مهر و جنگ و صلح و عبادت و کار و فکر و عملشان، طبق فرمان خدا و در راه مستقیم است. و تبعیّت از آنان نیز در این دنیا، کارى دشوار و پر مسئولیت است، مثل آن صراط آخرت که بر روى جهنم است و از مو باریکتر و از شمشیر، تیزتر. «3» صراط آخرت نیز، تجسّمى از صراط دنیاست. کسى که در این دنیا، در صراط مستقیم حق بوده، عبورش از
- آن صراط هم، آسان و سریع خواهد بود. و افرادى که اهل افراط و تفریط باشند، آنجا هم کارشان مشکل مىشود.
- على علیه السلام، سیماى کسانى را که با انحراف از صراط مستقیم، به افراط و تفریط کشیده شدهاند، چنین ترسیم مىفرماید:
- در آرزو، چنان تند مىرود، که گویا طمع دارد.
- و در طمع، چنان که گویا حریص است.
- همین که مأیوس مىشود، از تأسف مىمیرد.
- هنگام ناراحتى، خشمش طوفان مىکند.
- هنگام شادى، بد مستى مىکند.
- پولدارى، یاغىاش مىسازد.
- ناگوارى او را به جَزّع وامىدارد. هر کمبودى برایش زیانمند و هر زیادهروى، براى او تباهىساز است. «1»
- و اینگونه افراط و تفریط، از جهل سرچشمه مىگیرد که آن حضرت فرموده است: «لاترى الجاهل الّا مُفرِطاً او مُفَرِّطا»
- راه مستقیم، راه خداست. «إِنَّ رَبِّی عَلى صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ»
- * راه مستقیم، راه انبیاست. «إِنَّکَ لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ عَلى صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ»
- * راه مستقیم، راه بندگى خداست. «وَ أَنِ اعْبُدُونِی هذا صِراطٌ مُسْتَقِیمٌ»
- * راه مستقیم، توکّل وتکیه بر خداست. «مَنْ یَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِیَ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ»
اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
