کتاب چرا...دوازده . أَ فَلا تَعْقِلُونَ نمیاندیشید !؟ قرآن، بارها مسألهى تسبیح موجودات و سجده و نماز آنها را با صراحت بیان کرده و فرموده است: شما تسبیح آنها را نمىفهمید.
جمعه, ۲۷ خرداد ۱۴۰۱، ۰۳:۲۰ ب.ظ
- بسم الله الرحمن ارحیم
-
اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
- کتاب چرا...دوازده . أَ فَلا تَعْقِلُونَ نمیاندیشید !؟
- پژوهش و اندیشه
- حمد و تسبیح سایر موجودات چگونه است؟
- آوردن مسئله تسبیح موجودات در ابتداى سوره رعد و بلافاصله بعد از «بسماللَّه» آمده .
- قرآن، بارها مسألهى تسبیح موجودات و سجده و نماز آنها را با صراحت بیان کرده و فرموده است: شما تسبیح آنها را نمىفهمید. از این آیات به دست مىآید که علم و شعور، مخصوص انسانها نیست. گرچه بعضى مفسّران تسبیح موجودات هستى را تسبیح تکوینى و زبان حال آفرینش دانستهاند، ولى ظاهر آیات بر خلاف این مطلب است.
- خداوند، در این آیه چند مرتبه به صورت غیر مستقیم، به انسان هشدار داده است:
- الف: موجودات آسمان و زمین و پرندگان در حال تسبیح هستند. چرا انسان غافل است؟!
- ب: تسبیح موجودات، آگاهانه است. چرا انسان در نماز حضور قلب ندارد؟!
- ج: پرندگان، هنگام پرواز در هوا در حال تسبیح و نمازند، امّا برخى انسانها هنگام پرواز در آسمان، در حال غفلت و مستى به سر مىبرند!
- در روایات مىخوانیم: امام صادق علیه السلام هنگامى که صداى گنجشکى را شنید فرمود: این پرنده مشغول دعا و تسبیح است.
- پیامها:1- تنها به خود نیندیشید، به اطراف خود هم بنگرید و در هستى نیز مطالعه و اندیشه کنید. «أَ لَمْ تَرَ»
- 2- در میان موجودات هستى، پرندگان، آن هم در حال پرواز، توجّه خاصّى به خدا دارند. «وَ الطَّیْرُ صَافَّاتٍ»
- 3- همهى موجودات، شعور دارند ونماز و تسبیح آنها، آگاهانه است. «کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ»
- 4- نماز، در صورتى ارزش دارد که نمازگزار بداند چه مىگوید و چه مىکند. «کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ»
- 5- نماز و تسبیح هر موجودى به صورت خاصّى است. «صَلاتَهُ وَ تسبیحهُ»
- 6- خداوند، بر جزئیات تمام اعمال آگاه است. «عَلِیمٌ بِما یَفْعَلُونَ»
- 7- نظام هستى، هم فرمانروا دارد؛ وَ لِلَّهِ مُلْکُ ... و هم هدفدار است. «وَ إِلَى اللَّهِ الْمَصِیرُ»
- تسبیح موجودات : بعضى گفتهاند مراد از تسبیح موجودات، تسبیح تکوینى است نه تشریعى، یعنى همهى موجودات به زبان حال، نه زبانِ قال، خدا را تسبیح و تنزیه مىکنند، زیرا آفرینش هر موجودى، دلیل بر علم و حکمت و قدرت خداوند و منزّه بودن او از هر گونه جهل و لغو و عجز است. پس نیازى نیست که موجودات، به زبان تسبیح بگویند، بلکه وجودشان، تسبیح خداوند است.
- امّا به نظر مىرسد مراد قرآن از تسبیح موجودات، تسبیح با زبان باشد، زیرا: اگر آفرینشِ حکیمانه موجودات نشانه تسبیح باشد، ما این نشانه را مىفهمیم در حالى که در آیهاى دیگر مىفرماید: شما تسبیح موجودات را نمىفهمید. «لا تَفْقَهُونَ تسبیحهُمْ»
- اگر آفرینش، نشانه تسبیح بود، مثل ساختمان زیبا که مهندس و معمار خود را ستایش مىکند، پس چرا مىفرماید: «کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تسبیحهُ» «2» موجودات به نماز و تسبیح خود علم دارند و این امر از روى درک و شعور است نه تکوینى و ناآگاهانه.
- تسبیح موجودات نسبت به خداوند دائمى است. در بعضى سورهها به صورت فعل ماضى آمده است: «سَبَّحَ» و در بعضى فعل مضارع. «یسبح»
- پیامها: موجودات آسمانها و زمین، نوعى شعور و درک دارند. «سَبَّحَ لِلَّهِ»
- اگر بعضى انسانها اهل تسبیح نیستند، ولى تمام هستى تسبیحگوى خدا هستند. سَبَّحَ لِلَّهِ ...
- عزّت و حکمت الهى است که همه را به تسبیح جذب مىکند. سَبَّحَ لِلَّهِ ... وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ
- گرچه قدرت، در افراد عادى عامل از دست رفتن تعادل است، ولى خداوند هم قدرت دارد و تمام کارهایش نیز حکیمانه است. «الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ»
- تسبیح موجودات، تذکّرى به انسانهایى است که اهل تسبیح نیستند. «یُسَبِّحُ لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ»
- تسبیح موجودات : در جهان بینى الهى، پرستش و عبادت خداوند مخصوص انسان نیست، بلکه همه موجودات در حال پرستشاند.
- شخصى از پیامبر صلى الله علیه و آله معجزهاى درخواست کرد. حضرت مقدارى ریگ از زمین برداشت و در دست گرفت و به درخواست پیامبر و اذن الهى، صداى تسبیح سنگریزهها را شنیدند.
- رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمودند: چه بسیار مرکبها که از راکب خود بهترند، زیرا بیشتر ذکر خدا مىگویند.
- درباره تسبیح موجودات هستى، به چند نکته بایستى توجه شود: الف) قرآن، تسبیح موجودات را آگاهانه و از روى علم و شعور مىداند: «کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تسبیحهُ»
- ب) هرکسى نمىتواند تسبیح سایر موجودات را درک کند: «وَ لکِنْ لا تَفْقَهُونَ تسبیحهُمْ»
- ج) تسبیح موجودات، گوناگون است. امام سجاد علیه السلام از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل فرمود که: مرغان در هر صبحگاه خداوند را تسبیح نموده و قوت روز خود را مسئلت مىنمایند. «6»
- حافظ شیرازى نیز مىفرماید: روشن از پرتو رویت، نظرى نیست که نیست ..... منّت خاک درت، بر بشرى نیست که نیست ..... روشن از پرتو رویت، نظرى نیست که نیست ..... ناظر روى تو صاحب نظرانند آرى ..... سرّ گیسوى تو در هیچ سرى نیست که نیست.
- حاجى سبزوارى صاحب کتاب منظومه، نیز مىگوید: موسیى نیست که دعوى «انا الحق» شنود..... ور نه این زمزمه اندر شجرى نیست که نیست
- مولوى نیز مىگوید: جمله ذرّات عالم در نهان ..... با تو مىگویند روزان و شبان ..... ما سمیعیم و بصیر و باهشیم ..... با شما نامحرمان ما خامشیم.
- پیامها: در جهان بینى الهى، هستى در حال تسبیح خداست. «یُسَبِّحُ لِلَّهِ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ»
- در تسبیح تکوینى، تفاوتى میان موجودات آسمان و زمین، میان جمادات و نباتات و حیوانات و انسان نیست. «یُسَبِّحُ لِلَّهِ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ»
- ستایش، باید ملاک و میزان و دلیل داشته باشد. تسبیح، تنها سزاوار کسى است که حکومت و قداست و عزّت و حکمت را با هم داراست. یُسَبِّحُ لِلَّهِ ... الْمَلِکِ الْقُدُّوسِ الْعَزِیزِ الْحَکِیم
- تسبیح موجودات : همه هستى، از آسمانهاى هفتگانه و زمین و آنچه بین آنهاست، تسبیحگوى اویند. چه جاندار چون پرنده و چه بىجان چون کوه و رعد و برق. «3» آنهم تسبیحى آگاهانه و از روى شعور! «کُلٌ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تسبیحهُ»
- تسبیح فرشتگان به قدرى گسترده است که پیامبر مىفرمود: در آسمانها یک وجب نیست مگر آنکه فرشتهاى در حال نماز و تسبیح است.
- امام صادق علیه السلام مىفرماید: هرگاه حضرت داود زبور مىخواند، کوه و سنگ و پرندهاى نبود جز آنکه همآواى او مىشدند. در روایات به ما سفارش شده است به صورت چهارپایان نزنید زیرا آنها در حال تسبیحاند. اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
