کتاب چرا...بیست و ششم خطبه همام -1همام گفت یا امیر المؤمنین تو را بحق آنکه بدان چه مخصوصت کرده و گرامیت داشته و بتو بخشش کرده و تفضل کرده و بحق آنچه بتو داده و عطا کرده آنها را برایم وصف کن
دوشنبه, ۳ مرداد ۱۴۰۱، ۱۰:۱۷ ب.ظ
بسم الله الرحمن ارحیم
اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
- کتاب چرا...بیست و ششم . أَ فَلا تَعقِلُونَ..چرا نمی اندیشید؟!
- پژوهش و اندیشه
- 3. شرایط استجابت دعا چیست؟ خطبه همام -1
- (عنْ أَبِیهِ علیه السلام قَالَ قَامَ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام امام باقر (علیه السلام) فرمود یکى از اصحاب امیر المؤمنین بنام همام که مردى عابد بود خدمتش آمد.
- یُقَالُ لَهُ هَمَّامٌ وَ کَانَ عابِداً فَقَالَ لَهُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ صِفْ لِیَ الْمُتَّقِینَ حَتَّى کَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَیْهِمْ فَتَثَاقَلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام عنْ جَوَابِهِ : و عرضکرد یا امیر المؤمنین مردان با تقوى را برایم توصیف کن تا گویا آنها را دیده باشم على (علیه السلام) در جوابش سنگینى کرد .
- ثُمَّ قَالَ لَهُ وَیْحَکَ یَا هَمَّامُ اتَّقِ اللَّهَ وَ أَحْسِنْ فَإِنَّ اللَّهَ مَع الَّذِینَ اتَّقَوْا وَ الَّذِینَ هُمْ مُحْسِنُونَ : و سپس باو فرمود اى همام تو تقوى پیشه کن و احسان نما زیرا خدا همراه با متقیان و محسنان است.
- فَقَالَ هَمَّامٌ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَسْأَلُکَ بِالَّذِی أَکْرَمَکَ بِمَا خَصَّکَ بِهِ وَ حَبَاکَ وَ فَضَّلَکَ بِمَا آتَاکَ وَ أَعطَاکَ لَمَّا وَصَفْتَهُمْ لِی : همام گفت یا امیر المؤمنین تو را بحق آنکه بدان چه مخصوصت کرده و گرامیت داشته و بتو بخشش کرده و تفضل کرده و بحق آنچه بتو داده و عطا کرده آنها را برایم وصف کن .
- فَقَامَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) قَائِماً علَى قَدَمَیْهِ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى علَیْهِ وَ صَلَّى علَى النَّبِیِّ وَ آلِهِ : امیر المؤمنین (علیه السلام) بر سر دو پا ایستاد و سپاس و ستایش خدا نمود و صلوات بر پیغمبر فرستاد و پس از آن فرمود:
- ثُمَّ قَالَ أَمَّا بَعدُ فَإِنَّ اللَّهَ عزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ الْخَلْقَ حَیْثُ خَلَقَهُمْ غَنِیّاً عنْ طَاعتِهِمْ آمِناً لِمَ عصِیَتِهِمْ .. اما بعد براستى خداى عز و جل از خلق را که آفرید از طاعت آنها بىنیاز بود و از نافرمانى آنها آسوده زیرا معصیت عاصیانش زیانى ندارد..
- لِأَنَّهُ لَا تَضُرُّهُ مَعصِیَةُ مَنْ عصَاهُ مِنْهُمْ وَ لَا تَنْفَ عنهُ طَاعةُ مَنْ أَطَاعهُ مِنْهُمْ .. و طاعت فرمانبرانش سودى نبخشد،
- وَ قَسَمَ بَیْنَهُمْ مَعایِشَهُمْ وَ وَضَعهُمْ فِی الدُّنْیَا مَوَاضِعهُمْ .. رزق آنها را میانشان قسمت کرد و هر کدام را بجاى خود نهاد
- وَ إِنَّمَا أَهْبَطَ اللَّهُ آدَمَ وَ حَوَّاءَ (ع) مِنَ الْجَنَّةِ عقُوبَةً لِمَا صَنَعا حَیْثُ نَهَا هُمَا فَخَالَفَاهُ .. و همانا آدم و حوا را از بهشت فرود آورد براى کیفر آنها چون مخالفت او کردند
- وَ أَمَرَهُمَا فَعصَیَاهُ فَالْمُتَّقُونَ فِیهَا هُمْ أَهْلُ الْفَضَائِلِ مَنْطِقُهُمُ الصَّوَابُ وَ مَلْبَسُهُمُ الِاقْتِصَادُ وَ مَشْیُهُمُ التَّوَاضُع .. و عصیان امرش نمودند، متقیان در این دنیا همان اهل فضائلند که گفتارشان درست و پوشاکشان متوسط و رفتارشان تواضع است .
- خَشَعوا لِلَّهِ عزَّ وَ جَلَّ بِالطَّاعةِ فَتَهَبَّوْا [فَبُهِتُوا] فَهُمْ غَاضُّونَ أَبْصَارَهُمْ عمَّا حَرَّمَ اللَّهُ علَیْهِمْ .. براى خداى عز و جل بفرمانبرى خشوع کردند و آماده شدند دیده، از آنچه خدا حرام کرده پوشیدند و گوش بدانش دادند، در حال..
- وَاقِفِینَ أَسْمَاعهُمْ علَى الْعلْمِ نَزَلَتْ أَنْفُسُهُمْ مِنْهُمْ فِی الْبَلَاءِ کَالَّتِی نَزَلَتْ مِنْهُمْ فِی الرَّخَاءِ رِضًا مِنْهُمْ عنِ اللَّهِ بِالْقَضَاءِ الْآجَالُ .. گرفتارى چون حال آسایش خود دارى کردند براى رضا بقضاى خدا
- وَ لَوْ لَا الَّتِی کُتِبَتْ علَیْهِمْ لَمْ یَسْتَقِرَّ أَرْوَاحُهُمْ فِی أَجْسَادِهِمْ طَرْفَةَ عیْنٍ شَوْقاً إِلَى الثَّوَابِ وَ خَوْفاً مِنَ الْعقَابِ و اگر نبود عمر مقدرشان جانهاشان در تنشان نمىگنجید یک چشم بهمزدن از شوق ثواب و ترس عقاب خدا
- عظُمَ الْخَالِقُ فِی أَنْفُسِهِمْ وَ وَضُع [صَغُرَ] مَا دُونَهُ فِی أَعیُنِهِمْ فَهُمْ وَ الْجَنَّةُ کَمَنْ رَآهَا فَهُمْ فِیهَا مُتَّکِئُونَ .. در نظرشان بزرگ آمد و هر چیز دیگر پست، آنها خود را در بهشت دانند چون کسى که در آن متنعم و بر آن تکیه زده،
- وَ هُمْ وَ النَّارُ کَمَنْ رَآهَا فَهُمْ فِیهَا مُعذَّبُونَ قُلُوبُهُمْ مَحْزُونَةٌ وَ شُرُورُهُمْ مَأْمُونَةٌ.. در دوزخ نگرند چون کسى که در آن عذاب کشد دلهاشان پراندوه و از بدى آنها آسودهاند
- وَ أَجْسَادُهُمْ نَحِیفَةٌ وَ حَوَائِجُهُمْ خَفِیفَةٌ وَ أَنْفُسُهُمْ عفِیفَةٌ وَ مَئُونَتُهُمْ مِنَ الدُّنْیَا عظِیمَةٌ.. تنى لاغر دارند و نیازى اندک و روحى پارسا و هزینه آخرتى از دنیا بردارند بزرگ،
- صَبَرُوا أَیَّاماً قُصَارَى أَعقَبَتْهُمْ رَاحَةً طَوِیلَةً تِجَارَةٌ مُرْبِحَةٌ یَسَّرَهَا لَهُمْ رَبٌّ کَرِیمٌ أَرَادَتْهُمُ الدُّنْیَا فَلَمْ یُرِیدُوهَا وَ طَلِبَتْهُمْ فَأَعجَزُوهَا.. چند روز کوتاه شکیبا شوند و دنبالش آسایش درازى دارند، تجارتى سودمند کنند که پروردگارى کریم براى آنها فراهم کرده دنیا آنها را خواهد و آن را بخواهند و دنبال آنها رود و درماندهاش کنند ..
- أَمَّا اللَّیْلَ فَصَافُّونَ أَقْدَامَهُمْ تَالِینَ لِأَجْزَاءِ الْقُرْآنِ یُرَتِّلُونَهُ تَرْتِیلًا یُحَزِّنُونَ بِهِ أَنْفُسَهُمْ .. در شب دو گام در صف کنند و جزوه هاى قرآن را بخوانند با آن غم خورند ..
- وَ یَسْتَثِیرُونَ بِهِ دَوَاءَ دَائِهِمْ وَ یَسْتَتِرُونَ [یَسْتَنِیرُونَ] بِهِ وَ یَهِیجُ أَحْزَانُهُمْ بُکَاءً علَى ذُنُوبِهِمْ وَ وَجَع علَى کُلُومِ جِرَاحِهِمْ .. و از آن مژده یابند و درمان دردشان باشد و خود را بدان در پناه نهند و غمشان از گریه بر گناهان بجوشد و از زخم دل خود دردمند باشند،
- وَ إِذَا مَرُّوا بِآیَةٍ فِیهَا تَخْوِیفٌ أَصْغَوْا إِلَیْهَا مَسَامِع قُلُوبِهِمْ وَ أَبْصَارِهِمْ فَاقْشَعرَّتْ مِنْهَا جُلُودُهُمْ وَ وَجِلَتْ مِنْهَا قُلُوبُهُمْ.. چون بآیهاى رسند که بترساند با گوش و چشم دل بدان تو چه کنند و تنهاشان بلرزه آید و دلهاشان بهراسد
- فَظَنُّوا أَنَّ صَهِیلَ جَهَنَّمَ وَ زَفِیرَهَا وَ شَهِیقَهَا فِی أُصُولِ آذَانِهِمْ وَ إِذَا مَرُّوا بِآیَةٍ فِیهَا تَشْوِیقٌ رَکَنُوا إِلَیْهَا طَمَعاً .. و دریابند که شیهه و شهیق دوزخ در بن گوش آنها است و چون بآیهاى گذرند که تشویق کند بدان اعتماد کنند از روى طمع
- وَ تَطَلَّعتْ أَنْفُسُهُمْ إِلَیْهَا شَوْقاً وَ ظَنُّوا أَنَّهَا نُصْبَ أَعیُنِهِمْ جَاثِینَ علَى أَوْسَاطِهِمْ یُمَجِّدُونَ جَبَّاراً عظِیماً .. و روحشان از شوق بر آن پرد و دریابند که جلو چشم آنها است، زانو زدهاند برابر جبار بزرگوارى
- مُفْتَرِشِینَ جِبَاهَهُمْ وَ أَکُفَّهُمْ وَ رُکَبَهُمْ وَ أَطْرَافَ أَقْدَامِهِمْ تَجْرِی دُمُوعهُمْ علَى خُدُودِهِمْ یَجْأَرُونَ إِلَى اللَّهِ فِی فَکَاکِ رِقَابِهِمْ.. پیشانى و کف و زانو و نوک پا بر خاک نهاده و اشک آنها بر گونههایشان روانست و بخدا میزارند براى آزادى خود،
- أَمَّا النَّهَارَ فَحُلَمَاءُ علَمَاءُ بَرَرَةٌ أَتْقِیَاءُ قَدْ بَرَاهُمُ الْخَوْفُ فَهُمْ أَمْثَالُ الْقِدَاحِ یَنْظُرُ إِلَیْهِمُ النَّاظِرُ فَیَحْسَبُهُمْ مَرْضَى وَ مَا بِالْقَوْمِ مِنْ مَرَضٍ .. در روز حلیم و دانشمند و نیکو کار و با تقوایند و ترس آنها گوشت آنها را ریخته و چون چوب تیر پرداختهاند و کسى که آنها را بیند گمان برد بیمارند و آنها بیمارى ندارند
- أَوْ یَقُولُ قَدْ خُولِطُوا فَقَدْ خَالَطَ الْقَوْمَ أَمْرٌ عظِیمٌ- یا گویند دیوانهاند در سر آنها اندیشه بزرگى است از فکر
- إِذَا فَکَّرُوا فِی عظَمَةِ اللَّهِ وَ شِدَّةِ سُلْطَانِهِ مَع مَا یُخَالِطُهُمْ مِنْ ذِکْرِ الْمَوْتِ وَ أَهْوَالِ الْقِیَامَةِ فَزَّع ذَلِکَ قُلُوبَهُمْ .. خدا و سلطنت استوارش همراه باد مرگ و هراسهاى قیامت اینست که دل آنها را بهراس افکنده
- فَطَاشَتْ حُلُومُهُمْ وَ ذَهَلَتْ عقُولُهُمْ فَإِذَا اسْتَقَامُوا [اسْتَفَاقُوا] بَادَرُوا إِلَى اللَّهِ عزَّ وَ جَلَّ بِالْأَعمَالِ الزَّکِیَّةِ .. و عقلشان پریده و چون بخود آیند با اعمال نیک بخداى عز و جل گرایند براى خدا بعمل باندک خشنود نباشند
- لَا یَرْضَوْنَ لِلَّهِ بِالْقَلِیلِ وَ لَا یَسْتَکْثِرُونَ لَهُ الْجَزِیلَ فَهُمْ لِأَنْفُسِهِمْ مُتَّهِمُونَ وَ مِنْ أَعمَالِهِمْ مُشْفِقُونَ إِنْ زُکِّیَ أَحَدُهُمْ خَافَ .. و فراوان را براى او بسیار نشمارند آنها بخود بدگمانند و از کردار خودشان ترسان، اگر یکى از آنها را بستانید بترسد
- مَا یَقُولُونَ وَ یَسْتَغْفِرُ اللَّهَ مِمَّا لَا یَعلَمُونَ وَ قَالَ أَنَا أَعلَمُ بِنَفْسِی مِنْ غَیْرِی وَ رَبِّی أَعلَمُ مِنِّی بِنَفْسِی .. از آنچه گویند و آمرزشخواهند از آنچه ندانند و گوید من خود را بهتر شناسم از دیگران و پروردگار من از خود من داناتر است
- اللَّهُمَّ لَا تُؤَاخِذْنِی بِمَا یَقُولُونَ وَ اجْعلْنِی خَیْراً مِمَّا یَظُنُّونَ وَ اغْفِرْ لِی مَا لَا یَعلَمُونَ فَإِنَّکَ علَّامُ الْغُیُوبِ وَ سَاتِرُ الْعیُوبِ .. خدایا بدان چه گویند مرا مؤاخذه مکن و بهتر از آنچه گویند مرا بنما و آنچه را ندانند برایم بیامرز زیرا تو علام
- وَ مِنْ علَامَةِ أَحَدِهِمْ أَنَّکَ تَرَى لَهُ قُوَّةً فِی دِینٍ وَ حَزْماً فِی لِینٍ وَ إِیمَاناً فِی یَقِینٍ .. و نشانه هر کدامشان اینست که در دین توانا است و در عین نرمى محتاطست و یقین او با ایمانست
- وَ حِرْصاً علَى الْعلْمِ وَ فَهْماً فِی فِقْهٍ وَ علْماً فِی حِلْمٍ وَ کَسْباً فِی رِفْقٍ وَ شَفَقَةً فِی نَفَقَةٍ وَ قَصْداً فِی غِنًى وَ خُشُوعاً فِی عبَادَةٍ .. و در تحصیل علم حریصت و در فهم خرده بین و در دانش بردبار و در کسب با آرامش و در هزینه دادن مهربان در توانگرى میانهرو در عبادت با خشوع
- وَ تَجَمُّلًا فِی فَاقَةٍ وَ صَبْراً فِی شِدَّةٍ وَ رَحْمَةً لِلْمَجْهُودِ وَ إِعطَاءً فِی حَقٍّ .. و در ندارى با تحمل و در سختى صبور و بدسترنج خود با مهربانى و در حق عطابخش
- وَ رِفْقاً فِی کَسْبٍ وَ طَلَباً لِلْحَلَالِ وَ نَشَاطاً فِی الْهُدَى وَ تَحَرُّجاً عنِ الطَّمَع وَ بِرّاً فِی اسْتِقَامَةٍ وَ إِغْمَاضاً عنْدَ شَهْوَةٍ .. و طالب حلال و نشیط در هدایت و بر کنار از طمع و پاک در راست روى و چشم پوش از شهوت،
- لَا یَغُرُّهُ ثَنَاءُ مَنْ جَهِلَهُ وَ لَا یَدَع إِحْصَاءَ مَا عمِلَهُ [إِحْصَاءَ عمَلِهِ] مُسْتَبْطِئاً لِنَفْسِهِ فِی الْعمَلِ وَ یَعمَلُ الْأَعمَالَ الصَّالِحَةَ .. ستایش نادانش نفریبد، و اما آنچه داند از دست ندهد، خود را در کردارش کند شمارد و کارهاى شایسته کند
- وَ هُوَ علَى وَجَلٍ یُمْسِی وَ هَمُّهُ الشُّکْرُ وَ یُصْبِحُ وَ شُغُلُهُ الذِّکْرُ یَبِیتُ حَذِراً وَ یُصْبِحُ فَرِحاً حَذِراً لِمَا حُذِّرَ مِنَ الْغَفْلَةِ .. و باز هم در هراس است شب کند و هم او شکر است و صبح و کند کارش ذکر است، شب بگذراند در حذر از غفلت
- فَرِحاً لِمَا أَصَابَ مِنَ الْفَضْلِ وَ الرَّحْمَةِ إِنِ اسْتَصْعبَتْ علَیْهِ نَفْسُهُ لَمْ یُعطِهَا سُؤْلَهَا فِیمَا فِیهِ مَضَرَّتُهُ فَفَرَحُهُ فِیمَا یُخَلَّدُ وَ یَدُومُ وَ قُرَّةُ عیْنِهِ فِیمَا لَا یَزُولُ .. که او را باید و شاد از فضل که در حق او بدست آید اگر نفس بر او سخت گیرد خواستش را در آنچه زیان دارد نیارد، شاد است بدان چه بماند و بپاید و چشمش روشن است بدان چه زوال ندارد وَ رَغْبَتُهُ فِیمَا یَبْقَى
- وَ زَهَادَتُهُ فِیمَا یَفْنَى یَمْزُجُ الْعلْمَ بِالْحِلْمِ وَ یَمْزُجُ الْحِلْمَ بِالْعقْلِ تَرَاهُ بَعیداً کَسَلُهُ دَائِماً نَشَاطُهُ قَرِیباً أَمَلُهُ قَلِیلًا .. و شوقش در آنست که بماند و بیرغبت است در آنچه نماند، دانش را با بردبارى آمیزد و بردبارى را با خرد، ببینى او را که تنبلى از او دور است، در نشاط است، آرزویش کوتاهست
- زَلَلُهُ مُتَوَقِّعاً أَجَلُهُ خَاشِعاً قَلْبُهُ ذَاکِراً رَبَّهُ خَائِفاً ذَنْبَهُ قَانِعةً نَفْسُهُ مُتَغَیِّباً جَهْلُهُ سَهْلًا أَمْرُهُ.. و لغزشش کمست و در انتظار مرگ است و دلش خاشعست و در یاد پروردگار است و از گناهش ترسانست و نفسش قانعست و از نادانى خود در جستجو است، سهل کار است
- حَرِیزاً لِدِینِهِ مَیِّتَةً شَهْوَتُهُ کَاظِماً غَیْظَهُ صَافِیاً خُلُقُهُ آمِناً مِنْهُ جَارُهُ ضَعیفاً کِبَرُهُ مَتِیناً صَبْرُهُ کَثِیراً ذِکْرُهُ مُحْکَماً.. و نگهدار دین خود و شهوتش را کشته و خشمش را فرو خورده اخلاقش پاک و همسایه از او آسوده است کبرش کمست و صبرش استوار و ذکرش بسیار .. اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
