وصیت 3- بعضى‏ها فکر مى‏کنند وصیّت‏ کردن، زمینه‏ى زود مردن است، در حالى که یک نوع دوراندیشى است.

       بسم الله الرحمن الرحیم .

      اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجه

1. 1. وصیّت نامه 3  
1. کُتِبَ عَلَیْکُمْ إِذا حَضَرَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَکَ خَیْراً الْوَصِیَّةُ لِلْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبینَ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى الْمُتَّقینَ ( بقره/180) بر شما مقرّر شده که چون یکى از شما را (نشانه‏هاى) مرگ فرا رسد، اگر مالى از خود به جاى گذارده، براى پدر ومادر ونزدیکان به طور شایسته وصیّت‏ کند، این کار حقّ و شایسته پرهیزکاران است. سوره البقرة، آیه 180
2. وصیّت دور اندیشی :‏ بعضى‏ها فکر مى‏کنند وصیّت‏ کردن، زمینه‏ى زود مردن است، در حالى که یک نوع دوراندیشى است.
3. وصیّت‏ نه لحظه، آخرین فرصت: واینکه مى‏فرماید: هنگام مرگ وصیّت‏ کنید. چون آن لحظه، آخرین فرصت است وگرنه مى‏تواند سالها قبل از فرا رسیدن مرگ، وصیّت‏ کند.
4.  وصیّت مستحب:  بعضى وصیّت‏ کردن را واجب دانسته‏اند، امّا از جمله‏ى «حَقًّا عَلَى الْمُتَّقِینَ» استفاده مى‏شود که این عمل مستحبّ است وگرنه مى‏فرمود: «حقا على المؤمنین»
5. وصیّت‏ باید بر اساس «معروف» یعنى عقل‏پسند باشد، نه از روى کینه و انتقام و یا مهرورزى‏هاى بى‏جا و بى‏رویه. چون از ارث، تنها بعضى از بستگان بهره‏مند مى‏شوند آن هم به مقدار معیّن، لذا اسلام سفارش مى‏کند اگر در میان فامیل کسانى هستند که از ارث محرومند و یا سهم ارث آنان اندک است با وصیّت‏، در مورد توسعه‏ى سهمیّه آنان اقدام نماید، ولى اگر کسى در این وصیّت‏ رعایت عدالت نکند و یا ظلمى را روا دارد، گناه کبیره انجام داده است.
6. وصیّت نامه عادلانه   ‏ ، کار دقیقى است که اگر خداى ناکرده با بى‏توجّهى انجام شود و بعداً عامل فتنه و ناراحتى‏هایى گردد، تمام کارهاى خیر محو مى‏شود. از پیامبر صلى الله علیه و آله روایت شده است که فرمودند: گاهى انسان شصت سال عبادت مى‏کند، ولى چون وصیّت‏ نامه‏ى خود را عادلانه تنظیم نمى‏کند، به دوزخ مى‏رود.
7. وصیّت ماثر‏ ، نشانه‏ى آن است که مالکیّت انسان حتّى بعد از مرگ در مورد قسمتى از دارایى‏هایش ادامه دارد.
8. مقدار وصیّت‏، یک سوم مال است و اگر شخصى در مورد بیش از این مقدار وصیّت‏ کند، اجازه‏ى وارثان شرط است. براى اینکه یاد بگیریم چگونه وصیّت‏ کنیم، بهتر است وصیّت‏ نامه‏هاى اولیاى خدا، شهدا و علما را بخوانیم.
9. عهده داروصیت : رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: هرکس ابتدا به عهده بگیرد که وصیّت‏ شخصى را انجام دهد، ولى سپس بدون عذر آنرا رها کند، هیچ عملى از او قبول نمى‏شود وتمام فرشتگانِ میان آسمان و زمین او را لعنت مى‏کنند و دائماً در غضب خداوند است ودر برابر هر کلمه‏ى «یا ربّ» که مى‏گوید، یک لعنت بر او نثار مى‏شود و پاداش تمام کارهاى قبلى او به پاى وصیّت‏ کننده ثبت مى‏گردد.
10. آثار و برکات وصیّت‏1- وصیّت‏، نشانه‏ى دقّت و اهل حساب بودن است.
11. 2- وصیّت‏، نشانه‏ى احترام به حقوق دیگران است
12.   3- وصیّت‏، توصیه به انجام امور خیرى است که از آن غفلت شده و تداوم عمل صالح، پس از مرگ است.
13.  4- وصیّت‏، راهى براى پرکردن خلأهاى اقتصادى و تعدیل ثروت است.
14. باوصیت گویا شهید مرده: رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرموده‏اند: هرکس با وصیّت‏ از دنیا برود، گویا شهید مرده است‏.
15. وصیّت‏ عامل محبت : براى والدین وبستگان، عامل تجدید محبّت ویک نوع قدرشناسى است. لذا در آغاز آیه وصیّت‏، والدین مطرح شده‏اند تا علاوه بر سهم ارث، وصیّت‏ به نوعى تنظیم شود که نفعش به آنان نیز برسد که این خود از مصادیق احسان است.
16. اقسام وصیّت‏      1. وصیّت‏ واجب : مثل وصیّت‏ به حقّ اللّه، حقّ‏الناس، قضاى نماز و عبادات دیگر، پرداخت حقوق واجبه مانند خمس، زکات، دیون، بدهکارى‏هاى مردم.
17.  2. وصیّت‏ مستحبّ: مثل وصیّت‏ به امور خیریّه.
18.  3. وصیّت‏  مباح: مثل وصیّت‏ فرزندان به نوع شغل، حرفه، لباس، طعام.
19. وصیّت‏ مکروه: مثل وصیّت‏ به مقبره سازى.    
20. 5. وصیّت‏  حرام: مثل وصیّت‏ به ایجاد مراکز فساد، انتشار کتب ضالّه.
21. گرچه با مرگ، انسان از دنیا مى‏رود، امّا پرونده‏ى عمل او با کارهایى نظیر وصیّت‏ باز مى‏ماند. «إِذا حَضَرَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ .... الوَصیّة» 2- مال و ثروت، اگر در راه درست مصرف شود، خیر است. «إِنْ تَرَکَ خَیْراً الوَصیّة»
22. در وصیّت‏ باید علاوه بر ارث، براى والدین و نزدیکان سهمى قرار داد
23. وصیّت‏ باید بر اساس عرف پسندیده‏ى جامعه باشد. «الوَصیّة ... بِالْمَعْرُوفِ»
24. ترک وصیّت‏، نوعى بى‏تقوایى نسبت به حقوق دیگران است. «الوَصیّة ... حَقًّا عَلَى الْمُتَّقِینَ»
25. پس هرکس که آن (وصیّت‏ را) بعد از شنیدن، تغییر دهد، گناهش تنها بر کسانى است که آن را تغییر مى‏دهند، همانا خداوند شنوا و داناست.
26. این آیه نیز هشدارى است به کسانى که در صدد تغییر و یا تبدیل وصیّت‏ دیگران برمى‏آیند. اگر کسى بعد از شنیدن و باخبر شدن از موضوع وصیّت‏ و موارد مصرف آن، دست به تغییر یا تبدیل آن بزند، گناه این تغییر و تبدیل به گردن همان کسى است که این عمل ناشایست را مرتکب شده است، ولى وصیّت‏ کننده به پاداش خود مى‏رسد. مثلًا اگر کسى وصیّت‏ کند که به صد فقیر کمک شود، ولى به جاى صد فقیر، اموال او را به دیگران دهند و آنان نیز خبر نداشته و مال را مصرف کنند، در این صورت وصیّت‏ کننده که از دنیا رفته، به پاداش کمک به فقرا مى‏رسد و گیرندگان بى‏خبر هم گنهکار نیستند، در این میان، گناه تنها به عهده‏ى کسى است که وصیّت‏ را تغییر داده است و باید بداند که خداوند شنوا و آگاه است و کیفر این خیانت را در دنیا و آخرت به او خواهد داد.
27. در حدیث مى‏خوانیم: وصیّت‏ را اگر چه به نفع یهودى یا نصرانى باشد، تغییر ندهید.
28. تغییر وصیّت‏ از سوى دیگران، حرام است. «فَمَنْ بَدَّلَهُ ... فَإِنَّما إِثْمُهُ»
29. حقّ مالکیّت، بعد از مرگ نیز محترم است و کسى حقّ تغییر وصیّت‏ را ندارد.
30. ایمان به اینکه ما در محضر خدا هستیم، بهترین عامل تقوا و دورى از تغییر و تبدیل وصیّت‏ مردم است. «فَمَنْ بَدَّلَهُ ... إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ»
31. پس کسى که از انحراف وصیّت‏ کننده (و تمایل بى‏جاى او به بعض ورثه) یا از گناه او (به اینکه به کار خلافى وصیّت‏ کند،) بترسد و میان آنها را اصلاح دهد، گناهى بر او نیست (و مشمول قانون مجازات تبدیل وصیّت‏ نمى‏شود،) همانا خداوند آمرزنده و مهربان است.
32. آنچه در اسلام ممنوع شده، تغییر وتبدیل وصیّت‏هاى صحیح است، ولى اگر وصیّت‏ سبب فتنه و یا خلاف موازین شرع بود، تغییر آن اشکال ندارد. چنانکه اگر وصیّت‏ کننده بیش از یک سوم اموالش را وصیّت‏ کند، مى‏توان آن مقدار را کم کرد، اگر سفارش به گناه کرد، مى‏توان وصیّت‏ را تغییر داد، یا اگر عمل به وصیّت‏ ایجاد فتنه وفساد کند، مى‏توان زیر نظر حاکم اسلامى در وصیّت‏ تغییراتى داد. بنابراین در اسلام بن‏بست وجود ندارد وچون هدف تمام اعمال رسیدن به تقواست، مى‏توان براساس تقوا تمام موارد ضد تقوا را اصلاح کرد.
33. اصل اهمّ و مهمّ را باید مراعات کرد. احترام به وصیّت‏ مهمّ است، ولى رفع فتنه و اصلاح امور مسلمانان مهمّ‏تر است. «فَمَنْ خافَ ... فَأَصْلَحَ بَیْنَهُمْ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ»
34. تغییر وصیّت‏ باید براساس فتنه‏زدایى واصلاح باشد. «فَمَنْ خافَ ... فَأَصْلَحَ»
35. در میان بعضى از اقوام رایج بود که اگر مرد وصیّت‏ کند، باید تا آن مدّت که وصیّت‏ کرده همسرش ازدواج نکند و برخى نیز از همان لحظه مرگ، ازدواج مجدّد را مجاز مى‏دانستند.
36. به این معنا که علاوه بر مدّت عدّه، اگر زن به احترام شوهر، خواست تا یک سال در خانه بماند، شوهر هم به احترام زن علاوه بر سهم ارث، مخارج یک ساله‏ى او را از ثلث خود، که درباره آن حقّ وصیّت‏ دارد، بپردازد.
37. مردان، بخشى از مال خود را براى همسرانشان وصیّت‏ کنند. «وَ الَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ ...
38. هرگاه براى تنظیم سند بدهى نویسنده‏اى نبود، مى‏توان از بدهکار گرو و وثیقه گرفت، خواه در سفر باشیم یا نباشیم. بنابراین جمله‏ى «إِنْ کُنْتُمْ عَلى‏ سَفَرٍ» براى آن است که معمولًا در سفرها انسان با کمبودها برخورد مى‏کند. نظیر جمله‏ى «إِذا حَضَرَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ حِینَ الوَصیّة» یعنى هنگامى که مرگ به سراغ شما آمد وصیّت‏ کنید. با اینکه مى‏دانیم وصیّت‏ مخصوص زمان مرگ نیست، لکن آخرین فرصت آن، زمان فرا رسیدن مرگ است.
39. امام صادق علیه السلام فرمود: پرداخت بدهى میّت برانجام وصیّت‏ او مقدّم است چنانکه اگر وصیّت‏ او خلاف شرع باشد نباید عملى شود.
40. بند ازوصیت نامه داریوش : عفو و دوستی را فراموش مکن و بدان بعد از عدالت برجسته ترین صفت پادشاهان عفو است و سخاوت، ولی عفو باید فقط موقعی باشد که کسی نسبت به تو خطایی کرده باشد و اگر به دیگری خطایی کرده باشد و تو عفو کنی ظلم کرده ای زیرا حق دیگری را پایمال نموده ای 

اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم