نهج البلاغه : عوامل رشد بصیرت 3: فکر، یعنى یک چیزى که جاذبه داشته باشد و انسان را به سوى خودش بکشاند و بتواند براى انسان هدفهاى عالى و متعالى غیر از هدفهاى مادى مشخص کند.
چهارشنبه, ۱۸ آبان ۱۴۰۱، ۰۴:۴۱ ق.ظ
عوامل رشد بصیرت استاد سالک 3
بسم الله الرحمن الرحیم
اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
- عوامل رشد بصیرت در کلام امیر المومنین 12 مورد وجود دارد
- فکر، یعنى یک چیزى که جاذبه داشته باشد و انسان را به سوى خودش بکشاند و بتواند براى انسان هدفهاى عالى و متعالى غیر از هدفهاى مادى مشخص کند.
- .پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله )فرمودند : الفکر حیاه القلب والبصر.... ازرسیدن به حیات بخش قلب است مانند کسی که چراغی به دست گرفته ..
- در فکر سعادت خود بودن و اندیشه کردن، متوقف است به فراغت قلب. و فراغت قلب، بزرگترین اساسش زهد است. و حقیقت و تمامیت زهد و ترک دنیا، با پرهیزگارى و تقوى حاصل مىشود.
- خصوصیات نیت تابع خصوصیات و دقایق معارف است، و معارف الهى هر چه در قلب متجلى گردد، در چگونگى و خصوصیات فکر و نیت آدمى تأثیر خواهد بخشید، یعنى نیت محکمتر و مستدلتر و دقیقتر و عمیقتر گشته، و جهات ضعف و سستى آن کمتر خواهد بود.
- - تزکیه فکر: یعنى افکار و عقایدى را که با نورانیت قلب شهود نکرده است، مىباید به میزان فرمودههاى خداوند متعال و رسول اکرم (صل الله علیه وآله ) مطابقه کرد.
- به یارى فکر و تعقل و تدبر، اشارات و نتائجى بگیرند. و چون محیط بینایى وسیعتر شده، و از جهان ما وراى ماده و از عالم برزخ نیز آگاهى یافت: خواهد توانست مفاهیم دقیق و معانى لطیف و رقیقتر از ماده را درک کرده، و از مطالب مربوط به این قسمت که در قرآن مجید است، استفاده کند. و در صورتى که بینایى به حد کامل رسیده و چشم قلب شاهد حقائق اشیاء و مدک معارف الهى که از ما وراى برزخ است، گردید: معاینة این حقائق مشهود خواهد شد.
- فرمودند برای صاف شدن فکر به قرآن مراجعه شود : قَالَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ غلیه السلام إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ فِیهِ مَصَابِیحُ النُّورِ وَ شِفَاءُ الصُّدُورِ فَلْیَجْلُ جَالٍ بَصَرَهُ وَ لْیُلْحِمِ الصِّفَةَ فِکْرَهُ فَإِنَّ التفکّر حَیَاةُ قَلْبِ الْبَصِیرِ کَمَا یَمْشِی الْمُسْتَنِیرُ فِی الظُّلُمَاتِ بِالنُّورِ.
- فرازی از دعای آل یاسین : فِکْرِی نُورَ النِّیَّاتِ وَ عَزْمِی نُورَ الْعِلْمِ وَ قُوَّتِی نُورَ الْعَمَلِ وَ لِسَانِی نُورَ الصِّدْقِ وَ دِینِی نُورَ الْبَصَائِرِ مِنْ عِنْدِکَ وَ بَصَرِی نُورَ الضِّیَاءِ وَ سَمْعِی نُورَ الْحِکْمَةِ وَ مَوَدَّتِی نُورَ الْمُوَالاةِ لِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ عَلَیْهِمُ السَّلَام.. و فکرم را به نور ثبات، و عزم و ارادهام را به نور علم، و نیرو و توانم را به نور عمل، و زبانم را به نور صدق و راستى و دین و عقیدهام را به نور بصائرى که نزد خودت مىباشد منوّر فرمایى، و دیدگانم را به نور ضیاء، و گوشم را به گرفتن حکمت، و مودّت و محبّتم را به نور دوستى و موالات محمّد و آل او
- در دعا قراةتِ قرآن آمده : اللَّهُمَّ إِنِّی نَشَرْتُ عَهْدَکَ وَ کِتَابَکَ اللَّهُمَّ فَاجْعَلْ نَظَرِی فِیهِ عِبَادَةً وَ قِرَاءَتِی تفکّراً وَ فِکْرِی اعْتِبَاراً وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ أَتَّعِظُ بِبَیَانِ مَوَاعِظِکَ فِیه.. از دعایى که هنگام به دست گرفتن قرآن و پیش از خواندن آن مىخواند: .. خدایا! پیمان نامه و کتابت را گشودم. خدایا! نگریستن مرا در آن عبادت قرار ده، و خواندنم را اندیشیدن، و اندیشیدنم را مایه عبرت؛ و چنان کن که از پندهاى تو در آن پند گیرم، و از گناهانت دورى جویم، و هنگام خواندن آن بر دل و گوشم مهر مزن، و بر چشمم پرده میفکن، و خواندنم را خواندنى بىتدبر قرار مده،
- خلاصه : رهایی ونجات یافتن انسان به تدبر وتالم وتفکراست اگر تفکر را از ایشان بگیرند هیچ است . و راه نجات از حسرت آخرت هم ، فکر و تعقّل است. یا حَسْرَتَنا ... أَ فَلا تَعْقِلُون
- قصرت ألس البلغاء عن اداء مدحته، و کیفیّة صفته و شهدت مع ذلک بدایة العقول بربوبیّته، و جلال الوهیته، و اقرّت کثرة ما عداه باحدیّته و وحدانیّته، و اعترفت حاجتها الیه،.. لسان بلاغت از انجام مدح و چگونگى وصف او کوتاهى کرد و با وجود آن آغاز عقول را با ربوبیت او شاهد بودند. نسخه های مکتوب آن وجود دارد که در فصل ویژه ای از مقدمه درباره آن صحبت کردیم.
- فتفکّروا ایّها النّاس و تبصّروا و اعتبروا و اتّعظوا و تزودّوا للاخرة تسعدوا: الا اى مردم نیکو بیندیشید درست بنگرید پند گیرید و موعظت را بپذیرید براى آخرت توشه برگیرید تا نیکبخت گردید.
- حضرت علی علیه السلام : فتفکروا و التبصروا و اعتبروا و اتعفوا وتزاودوا لیصره
- نامه 31- لا یتزایلون، و مسبّحون لا یسأمون. لا یغشاهم نوم العیون، و لا سهو العقول ، و لا فترة الأبدان، و لا غفلة النّسیان. و منهم أمناء على وحیه،... ناامید نمی شوند و مداحان خسته نمی شوند. نه خواب چشم ها بر آنها سایه افکنده و نه غفلت عقل ها و نه دوره تن ها و نه غفلت فراموشی. و برخی از آنها به وحی او وفادارند.
- من تفکر وبصر.. کسی که به اندیشد بینایی شود.
- توانایی تفکر را دشمنان بوسیله موبایل از ما گرفتند.. بیان مقام معظم رهبری : با این مجموعه‌ی خصوصیّات وقتی که نگاه میکنیم، به این نتیجه میرسیم که در سلسله‌ی قدرت نرم نظام اسلامی، نماز جمعه یک حلقه‌ی بسیار مهم است، چون امروز آن چیزی که راه‌گشا است و تأثیرگذار است قدرت نرم است؛ قدرت سخت، تیر و تفنگ و مانند اینها، امروز در درجه‌ی بعد قرار گرفته. قدرت نرم، تأثیرگذاری بر دلها و ذهنها و روحیه‌ها، این مهم است. البتّه زنجیره‌ی قدرت نرم ما زنجیره‌ی طولانی و مفصّلی است؛ نماز جمعه یکی از مهم‌ترین حلقه‌های این زنجیره‌ی قدرت نرم محسوب میشود؛ وقتی این خصوصیّات را نگاه میکنیم، به این نتیجه میرسیم.۱۴۰۱/۰۵/۰۵
- و عن الرضا علیه السّلام: لیس العبادة کثرة الصلاة و الصوم، انما العبادة التفکر فی أمر اللَّه تعالى.
- «فانهم لم یدعوا أن نظروا لأنفسهم کما أنت ناظر، و فکّروا کما أنت مفکّر» کان علیه السّلام یقول: التفکّر یدعو إلى البرّ و العمل به، و کان علیه السّلام یقول: نبّه بالتفکّر قلبک، و جاف عن اللیل جنبک، و اتّق اللّه ربک. امیر المؤمنین (ع) مىفرمود: با تفکّر دل خود را بیدار ساز، و پهلو از خواب تهى کن، و پرواى از خدا که پروردگار توست پیش گیر.
- «و أکثر أن تنظر إلى من فضّلت علیه فإنّ ذلک من أبواب الشّکر» یمکن أن یراد بإکثار النظر إلى المفضّل علیه التفکّر فی نعمة اللّه علیک بتفضیلک فتشکره تعالى على ذلک، و یمکن أن یراد به إکثار مساعدته لیکون شکرا لنعمته تعالى علیه.
- - 1147 التّفکّر فى آلاء اللّه نعم العبادة. فکر کردن در نعمتهاى خدا خوب عبادتى است یعنى فکر کردن در آنها از براى تحصیل معارف إلهیّه و استدلال به آنها بر وجود حقّ تعالى و کمال علم و قدرت او و سائر آنچه از آنها استنباط توان نمود از احوال مبدأ و معاد، و ظاهرست که چنین تفکّر خوب عبادتى است زیرا که وسیله معرفت شود که بهترین عبادات است و باعث اداى شکر نعمت نیز گردد چه شکر فعلى است که منبىء از تعظیم صاحب نعمت باشد خواه بزبان باشد و خواه بدل و خواه بأرکان، و ظاهرست که تفکّر مذکور باعث اعتقاد عظمت و بزرگوارى حقّ تعالى گردد پس شکر جنانى بعمل آید هر چند دو قسم دیگر آن از آن تخلّف تواند نمود. شرحغررالحکم (خوانسارى)صفحهى 49
- الحکمة (297) و قال علیه السّلام: مَا أَکْثَرَ الْعِبَرَ وَ أَقَلَّ الِاعْتِبَارَ عن الصادق علیه السّلام: کان أکثر عبادة أبی ذر التفکّر و الاعتبار.
- «و رویّة الارتیاد» فی (الصحاح): الرّویّة: التفکّر فی الأمر جرت فی کلامهم غیر مهموز. تفکر برامور بدون نگرانی صورت پذیرد.
- «بفکرته» لأن الفکرة، توجب العبرة و العبرة توجب الفوز و السعادة، و فی (الخبر)، سئل الصادق علیه السّلام عمّا روى «ان تفکّر ساعة خیر من قیام لیلة» کیف قال: یمر بالخربة فیقول این ساکنوک أین بانوک، و عنه علیه السّلام أفضل العبادة ادمان التفکّر فی اللَّه و فی قدرته.
- تفکر در قرآن و روى فضل قرآن (الکافی) عن الصادق علیه السلام، قال: ان هذا القرآن فیه منار الهدى، و مصابیح الدجى، فلیجل جال بصره، و یفتح للضیاء نظره، فان التفکّر حیاة قلب البصیر کما یمشی المستنیر فی الظلمات بالنور. هر کسى مىبایست مراقبت کند، بصیرت و دقّت نظر خویش را به کار گیرد، تا از هلاکت و گرفتارى نجات یابد، زیرا، تفکّر مایه حیات شخص بصیر است، همان طور که شخصى که چراغ دارد، در شب ظلمانى حرکت مىکند، و «نور» رهایى را آسان، و انتظار را اندک و راحت مىگرداند.
- «و لا علم کالتفکر» فی (الکافی) عن الصادق علیه السّلام: أفضل العبادة إدمان التفکّر فی اللَّه و فی قدرته. یکى از راویان از امام صادق علیه السّلام روایت مىکند که فرمود: بهترین عبادت آن است که آدمى همواره در تفکر باشد، و در مخلوقات خدا بیاندیشد و قدرت او را دریابد و از اسرار کائنات آگاه شود.
- و عن أمیر المؤمنین علیه السّلام: التفکّر یدعو إلى البر و العمل به، نبّه بالتفکّر قلبک و جاف عن الناس جنبک و اتّق اللَّه ربّک. 5- ربعى گوید: حضرت صادق علیه السّلام فرمود: على علیه السّلام فرمودند: تفکر آدمى را به نیکوکارى و عمل به آن دعوت مىکند.
- و فی الخبر: التفکر مرآتک تریک سیئاتک و حسناتک. روایت شده تفکر مانند آیینه است که گناهان و حسنات تو را بخوبى نشان مىدهد.
- کان سکوت النبیّ صلى اللّه علیه و آله على أربع: على الحلم و الحذر و التقریر و التفکّر ، فأمّا تقریره ففی تسویة النظر و الاستماع من الناس، و أمّا تذکّره أو تفکّره ففی ما یبقى و یفنى، و جمع الحلم.
- فاتّقوا اللّه عباد اللّه تقیّة ذى لبّ شغل التفکّر قلبه، ص 77، س 16.
- یقرؤونه سرا للاعتبار بمواعظه و التفکّر فی دقائقه، و أصل الشعار: ما یلی البدن من الثیاب.
- «فاتّقوا اللّه تقّیّة ذى لبّ شغل التفکّر قلبه،» پس بترسید از خداى ترسیدن صاحب مغز عقل که مشغول کرده باشد تفکّر در مقدورات قلب او را.
- خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طِینٍ ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَةً- الآیة- «لیس إلّا النظر و التفکّر فى ذلک، لتعرف من أوجدک. فإنّه أحالک علیک فى قوله تعالى: وَ فِی أَنْفُسِکُمْ أَ فَلا تُبْصِرُونَ و فى قول رسوله- علیه الصلاة و السلام- : «من عرف نفسه فقد عرف ربّه». أحالک علیک بالتفصیل، و أخفى عنک بالإجمال لتنظر و تستدلّ. فقال فى التفصیل: وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طِینٍ و هو آدم- علیه السلام- هنا
- ثم حث على استعمال العقل و التفکر و التأمل، فان السمع و البصر و الفؤاد انما ینتفع من استعملها. و أشار بذلک الى أن من خالفه من هؤلاء الفرق لا یستعملون العقول و لا یتبعون أثر نبى.
- (الحزم) هو التفکّر فی العواقب و ما یترتّب على العمل من النتائج،
- و التفکّر استعمال العلم الحاصل فی تحصیل ما یجهل، فهو أنفع من العلم و بعبارة اخرى التفکّر علم نامی یتولّد منه العلوم، فهو أشرف العلم.
- و التفکّر ، قال تعالى: الَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلى جُنُوبِهِمْ وَ یَتفکّرونَ فِی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلًا سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ (آل عمران: 192)،
- فإنّهم لم یدعوا أن نظروا لأنفسهم کما أنت ناظر، و فکّروا کما أنت مفکّر،
- بنفسه إن کان صادقا على ما یجنّ ضمیره، فإنّما البصیر من سمع و تفکّر، و نظر و أبصر، و انتفع بالعبر، و سلک جددا واضحا یتجنّب فیه الصّرعة فی الهوى، و یتنکّب طریق العمى، و لا یعین على فساد نفسه الغواة، بتعسّف فی حقّ، أو تحریف فی نطق، أو تغییر فی صدق، و لا قوّة إلّا باللّه.
- من سلک طریقه إلى اللَّه أحیا عقله و أمات نفسه 337...راس الاستبصار الفکره ..راس بصیرت اندیشه است .
- قال علی علیه السلام : من طالب فکر ترحصت بصیرته . ترجمهغرر(انصارى): هر که دور اندیش باشد خوش بینش است (و در اثر فکر بسیار دیده بصیرتش باز گردد).
اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
