نهج البلاغه :امام ودنیا : قسمت 5نامه 45حضرت: اى دنیا از من دور شو، مهارت را بر پشت تو نهاده، و از چنگال‏هاى تو رهایى یافتم، إلیک عنّى یا دنیا فحبلک على غاربک، قد انسللت من مخالبک،

 

بسم الله الرحمن الرحیم

اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم

نامه --45  از 79نامه و من کتاب له علیه السلام. إلى عثمان بن حنیف الأنصاری-  و کان عامله على البصرة.. در نهج البلاغه امده است. 1- ضرورت ساده  زیستی کارگزاران..2- امام الگوی ساده زیستی .3-  امام در تلخى‏هاى روزگار با مردم بودند . 4- امام ودنبا

0. امام ودنیا :چهارمین وآخرین قسمت نامه حضرت به عثمان بن حنیف الأنصاری  
1. اى دنیا از من دور شو، مهارت را بر پشت تو نهاده، و از چنگال‏هاى تو رهایى یافتم، إلیک عنّى یا دنیا فحبلک على غاربک، قد انسللت من مخالبک، و أفلتّ من حبائلک،
2. و از دام‏هاى تو نجات یافته، و از لغزشگاه‏هایت دورى گزیده‏ام. و اجتنبت الذّهاب فى مداحضک.
3. کجایند بزرگانى که به بازیچه‏هاى خود فریبشان داده‏اى : أین القوم الّذین غررتهم بمداعبک
4. کجایند امت‏هایى که با زر و زیورت آنها را فریفتى که اکنون در گورها گرفتارند و درون لحدها پنهان شده‏اند. أین الأمم الّذین فتنتهم بز خارفک هاهم رهائن القبور،
5. اى دنیا به خدا سوگند اگر شخصى دیدنى بودى، و قالب حس کردنى داشتى، حدود خدا را بر تو جارى مى‏کردم، و مضامین اللّحود و اللّه لو کنت شخصا مرئیّا، و قالبا حسّیّا،
6. به جهت بندگانى که آنها را با آرزوهایت فریب دادى، لأقمت علیک حدود اللّه فى عباد غررتهم بالأمانى،
7. و ملّت‏هایى که آنها را به هلاکت افکندى، و أمم ألقیتهم فى المهاوى،
8. و قدرتمندانى که آنها را تسلیم نابودى کردى، و ملوک أسلمتهم إلى التّلف
9. و هدف انواع بلاها قرار دادى که دیگر راه پس و پیش و ندارند، و أوردتهم موارد البلاء، إذ لا ورد و لا صدر.
10. امّا هیهات کسى که در لغزشگاه تو قدم گذارد سقوط خواهد کرد، هیهات من وطى‏ء دحضک زلق،
11. و آن کس که بر امواج تو سوار شد غرق گردید، و من رکب لججک غرق،   
12. کسى که از دام‏هاى تو رهائى یافت پیروز شد، و من ازورّ عن حبالک وفّق،
13. آن کس که از تو به سلامت گذشت نگران نیست که جایگاهش تنگ است، و السّالم منک لا یبالى إن ضاق به مناخه،
14. زیرا دنیا در پیش او چونان روزى است که گذشت. از برابر دیدگانم دورشو، و الدّنیا عنده کیوم حان انسلاخه. أعزبى عنّى،      
15. سوگند به خدا، رام تو نگردم که خوارم سازى، فو اللّه لا أذلّ لک فتستذلّنى،
16. و مهارم را به دست تو ندهم که هر کجا خواهى مرا بکشانى، و لا أسلس لک فتقودینى،
17. به خدا سوگند، که تنها اراده خدا در آن است، چنان نفس خود را به ریاضت وادارم که به یک قرص نان، هر گاه بیابم شاد شود، و ایم اللّه-  یمینا برّة أستثنى فیها بمشیئة اللّه-  لأروضنّ نفسى ریاضة تهشّ معها إلى القرص إذا قدرت علیه مطعوما،
18. و به نمک به جاى نان خورش قناعت کند، و تقنع بالملح مأدوما،
19. و آنقدر از چشم‏ها اشک ریزم که چونان چشمه‏اى خشک در آید، و اشک چشمم پایان پذیرد. و لأدعنّ مقلتى کعین ماء نضب معینها مستفرغة دموعها.
20. آیا سزاوار است که چرندگان، فراوان بخورند و راحت بخوابند، و گله گوسفندان پس از چرا کردن به آغل رو کنند، أ تمتلئ السّائمة من رعیها فتبرک و تشبع الرّبیضة من عشبها
21. و على نیز [همانند آنان‏] از زاد و توشه خود بخورد و استراحت کند چشمش روشن باد که پس از سالیان دراز، چهارپایان رها شده، فتربض و یأکل علىّ من زاده فیهجع قرّت اذا عینه إذا اقتدى بعد السّنین المتطاولة بالبهیمة الهاملة،
22. و گلّه‏هاى گوسفندان را الگو قرار دهد خوشا به حال آن کس که مسئولیّت‏هاى واجب را در پیشگاه خدا به انجام رسانده : و السّائمة المرعیّة طوبى لنفس أدّت إلى ربّها فرضها،
23. و در راه خدا هر گونه سختى و تلخى را به جان خریده، و به شب زنده‏دارى پرداخته است، و عرکت بجنبها بؤسها، و هجرت فى اللّیل غمضها،
24. و اگر خواب بر او چیره شده بر روى زمین خوابیده، حتّى إذا غلب الکرى علیها افترشت أرضها،
25. و کف دست را بالین خود قرار داده، و در گروهى است که ترس از معاد خواب را از چشمانشان ربوده، و توسّدت کفّها، فى معشر أسهر عیونهم خوف معادهم،
26. و پهلو از بسترها گرفته، و لبهایشان به یاد پروردگار در حرکت و با استغفار طولانى گناهان را زدوده‏اند: و تجافت عن مضاجعهم جنوبهم و همهمت بذکر ربّهم شفاههم، و تقشّعت بطول استغفارهم ذنوبهم
27. «آنان حزب خداوند، و همانا حزب خدا رستگار است» پس از خدا بترس اى پسر حنیف، و به قرص‏هاى نان خودت قناعت کن، تا تو را از آتش دوزخ رهائى بخشد. ‏نهج..(دشتى) ص 555(أُولئِکَ حِزْبُ اللَّهِ، أَلا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ). فاتّق اللّه یا ابن حنیف، و لتکفک أقراصک، لیکون من النّار خلاصک. اقول: المأدبة بالضم: الطعام یدعى الیه. اختیارمصباح‏السالکین ص 531
28. وداع از دنبا : در نخستین نکته به سپرى شدن دنیا و وداع کردن آن با اهل دنیا اشاره کرده مى‏فرماید: «اما بعد دنیا روى برگردانده و وداع خویش را اعلام داشته است، (أمّا بعد فإنّ الدّنیا قد أدبرت، و آذنت بوداع).
29.  بى‏توجّهى به دنیاى دنیا پرستان و انّ دنیاکم عندى لأهون خ 224 11 10- 
30. عدم وابستگى به دنیا ما لعلّى و لنعیم یفنى خ 224 12 11- 
31. عدم وابستگى به لذّتهاى ناپایدار ما لعلّى.. و لذّة لا تبقى خ 224 12
32. عدم وابستگى بر موجودات و اللّه لو أعطیت الأقالیم السبعة خ 224 10 9-
33. عدم وابستگى به  دشمنان : اسلام هرگز با برنامه‏ریزى براى آینده مخالف نیست، به خصوص براى کارهاى اجتماعى که مایه سربلندى جامعه مسلمانان و عدم وابستگى آنها به دشمنان اسلام است. چنین کارى، نه تنها مذموم نیست، که نوعى عبادت محسوب مى‏شود. در زندگى فردى نیز عاقبت اندیشى کار مقبولى است و همان چیزى است که در روایات به «حزم» تعبیر شده است. در خطبه 81، آن را رکن اصلى زهد مى‏شمرد و مى‏فرماید: «أیّها النّاس الزّهادة، قصر الأمل و الشّکر عند النّعم و التّورّع عند المحارم، پیام‏امام ج 2 ص 200
34. عدم وابستگى به دنیا، : خطبه پنجاه و دوم در واقع از سه بخش تشکیل شده است، در بخش اوّل ارزش زهد وعدم وابستگى به دنیا، و توجه به این حقیقت که تمام مواهب دنیا زودگذر و سریع الزّوال است، و افراد با ایمان باید خود را براى سفر بزرگى که در پیش دارند از طریق ذخیره کردن اعمال صالح آماده بنمایند. و هى فی التزهید فی الدنیا و ثواب اللّه للزاهد، و نعم اللّه على الخلق‏ .. پیام‏امام ج 2 ص 583
35. عدم وابستگی به مظاهر دنبا : حقیقت «زهد» که در برابر «رغبت» قرار دارد، همان بى‏اعتنایى نسبت به مواهب مادّى است و یا به تعبیر دیگر: «عدم وابستگى نسبت به دنیا و مظاهر دنیا مى‏باشد، هر چند امکانات وسیعى در اختیار داشته باشد.» کسى که نسبت به امور مادّى بى‏اعتنا است، هرگز دنبال آرزوهاى دور و دراز نیست (آرزوهاى دور و دراز مخصوص دنیاپرستان است) و کسى که چنین است در برابر نعمت‏ها سپاسگزار و در برابر گناهان خویشتن‏دار است، زیرا نعمت‏ها، او را به خود مشغول نمى‏دارد و از یاد خدا غافل نمى‏کند و گناهان، دل و دین او را نمى‏ربایند. «أیّها النّاس الزّهادة، قصر الأمل و الشّکر عند النّعم و التّورّع عند المحارم،  پیام‏امام .ج 3.ص 306
36. نزاع  در دنیا : براى رسیدن به دنیاى فرومایه از هم سبقت مى‏گیرند و بر سر مردار گندیده با هم به نزاع مى‏پردازند، فى دنیا دنیّة، و یتکالبون على جیفة مریحة، و عن قلیل یتبرّأ التّابع من المتبوع،
37.  دنیا وعلى (علیه السلام) همانا خداوند تو را به زینتى آراسته است که بندگان را به زینتى خوشتر از آن در نظر خود نیاراسته است و آن زینت نیکان و برگزیدگان پیشگاه الهى است و زهد در این جهان است و تو را چنان قرار داده است که تو از دنیا چیزى نمى‏گیرى و دنیا هم از تو چیزى نمى‏گیرد و محبت بینوایان را به تو ارزانى داشته است تو را چنان قرار داده است که شاد و خشنودى که ایشان پیروان تو باشند و آنان هم به امامت تو شادند».ما أنت فیه من دنیا قد تبهّجت بزینتها، و خدعت بلذّتها، دعتک فأجبتها، و قادتک فاتّبعتها، و أمرتک فأطعتها. و إنّه یوشک أن یقفک واقف على ما لا ینجیک منه مجنّ،
38. دنیا پرست : درنامه‏ امام «علیه السلام» به معاویه نوشته است. راستى دنیا آدمى را از غیر خودش باز مى‏دارد دنیا پرست به چیزى از دنیا نمى‏رسد مگر آنکه دنیا در حرص و ولع بیشترى بسوى او مى‏گشاید، و هرگز به سبب آنچه در دنیا به آن رسیده از آنچه به آن نرسیده بى‏نیاز نمى‏گردد، و به دنبال این جمع‏آورى و استوار سازى، جدائى و شکست خواهد بود. کیف أنت صانع إذا تکشّفت عنک جلابیب ما أنت فیه من دنیا قد تبهّجت بزینتها، و خدعت بلذّتها، دعتک فأجبتها،
39. آرى اهل دنیا : ، آنان لیاقت سربازىِ امام حق را نداشتند و از هدایت و حق فرار کردند و با سرعت در چاه کورى و نادانى در افتادند. اینان اهل دنیا و روى آورندگان به آنند که دل و دین به دنیا داده و تمام همّت و تلاش خود را وقف آن کرده‏اند. أهل دنیا مقبلون علیها، و مهطعون إلیها، و قد عرفوا العدل و رأوه و سمعوه و وعوه،..
40. کسى که قصد اصلاح خود و حفظ دینش را دارد، باید از آمیزش با اهل دنیا بپرهیزد. «ینبغی لمن اراد صلاح نفسه و احراز دینه ان یجتنب مخالطة أبناء الدّنیا» هزارگوهر             ص 412      اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم