فضایل انسانی : دعوت ما سوی تقوا - نه اخلاق، کسانی که در صف اول ضدانقلاب هستند، عَلَم اخلاق را برای مبارزه با جامعه دینی برافراشته‌اند.

                                بسم الله الرحمن الرحیم –

                           اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم

0. سخنرانی حجته السلام پناهیان در25 تیر ماه گاستان شهداء در مجمع روحانیون تبلیغ فرمودند :
1. دعوت ما سوی تقوا -  این کارشناس دینی گفت: دعوت ما باید به سوی تقوا باشد نه اخلاق، زیرا مردم از اخلاق برداشت بدی دارند. کسانی که در صف اول ضدانقلاب هستند، عَلَم اخلاق را برای مبارزه با جامعه دینی برافراشته‌اند.
2. ابراز نگرانی تبلیغ - اظهار کرد: جریان تبلیغ و مبلغین، جریانی مظلوم و مأجور و پُرثواب در کشور است. مقام معظم رهبری صریح در مورد تبلیغ ابراز نگرانی کردند و فرمودند که متأسفانه امر تبلیغ در حوزه علمیه در اولویت اول قرار نگرفته است. اگر قرار باشد تبلیغ در اولویت حوزه قرار گیرد، لازم است که تحولی در عناوین و سرفصل‌های حوزه به وجود آید.
3. او با اشاره به اینکه یکی از لوازم ارتقای تحصیلی باید توان و تجربه و تمرین تبلیغ توسط طلاب باشد، افزود: آیت‌الله حق‌شناس از قول حضرت امام(ره) نقل می‌کردند که امام به ایشان گفته بود چون شما فعالیت تبلیغی دارید زودتر از دیگران به درجه اجتهاد خواهید رسید و همین‌طور هم شد. کار تبلیغی تقویت کننده بنیه علمی طلاب خواهد بود.
4. رکن اصلی در تبلیغ ایجاد انگیزه در مخاطب است
5. ما در حوزه علمیه به فقه به معنای اخص کلمه، مسائل کلامی و فلسفه می‌پردازیم. هدف ما در مقام فقه این است که مکلف را از حیرت در مقام عمل خارج کنیم و نمی‌خواهیم به او انگیزه رفتار دینی دهیم. رکن اصلی در تبلیغ ایجاد انگیزه در مخاطب است و در مورد این مسئله حتی دو واحد درسی هم در حوزه تدریس نمی‌شود.
6. مبلغ باید اسلام‌شناس ‌باشد نه احکام شناس و حتی‌ اخلاق شناس، گفت: اگر کسی فقه به معنای رایج را دنبال کند حتی می‌تواند هیچ‌گاه تاریخ اسلام و قرآن را مطالعه نکرده باشد و فقیه هم باشد. چنین کسی اسلام ‌شناس نیست و نمی‌داند چگونه انگیزه دین‌داری در  مردم ایجاد کند؛ این فرد مبلغ خوبی هم نخواهد بود.
7. مبلغان دینیِ موفق بیش از هر چیزی از شخصیت خوب بهره‌ می‌برند، اما نباید فعالیت تبلیغی را به شخصیت خوب مبلغ واگذار کرد. باید برای کسانی که به مرجع‌ دینی رجوع نمی‌کنند همفکری کرد. سخن با کسی که با دین مواجه است به‌مراتب سخت‌تر از سخن گفتن با کسی است که به عالم دینی مراجعه کرده است.
8. روان‌شناسیِ دینی پیش‌زمینۀ انسان‌شناسی دینی است
9. متخصص علوم دینی یکی از ویژگی‌های مبلغ را اسلام‌ شناس بودن آن دانست و گفت: مبلغ باید به مخاطب برای دین‌داری انگیزه دهد. برای انگیزه دادن به مخاطب، انسان‌شناسی لازم است. روان‌شناسیِ دینی پیش‌زمینۀ انسان‌شناسی دینی است که باید از متن دینی استخراج کرد. مبلغین نمی‌توانند بدون تسلط به روانشناسی دینی در امر تبلیغی موفقیت بالایی حاصل کند؛ همچنین مبلغ لازم است که زمان‌شناس باشد و به همین دلیل تسلط به تاریخ اسلام برای مبلغ لازم است. مخاطب شناسی، هم از حیث فردی و هم از حیث اجتماعی نیازمند تسلط بر روان‌شناسی دینی و تاریخ اسلام است.
10. به مفهوم تقوا بپردازیم،- پناهیان تصریح کرد: پیش‌ازاین نیز مطرح کرده‌ام که بهتر است به‌جای پرداختن به مفهوم اخلاق، به مفهوم تقوا بپردازیم، زیرا مردم تصور می‌کنند که اخلاق، امری ارزشی و درنتیجه غیرواقعی است. خداوند ۲۰۰ مرتبه در قرآن از تقوا سخن به میان آورده و یک‌بار از اخلاق صحبت کرده است.
11. اخلاق، دستاویز ضد انقلاب برای مقابله با جامعه دینی شده است
12. تقوا را جایگزین اخلاق می‌کنیم.او در خصوص مفهوم اخلاق در دین، تصریح کرد: ما به‌جای اخلاق، بی‌اخلاقی را توصیه نمی‌کنیم، بلکه در مقام صحبت، تقوا را جایگزین آن می‌کنیم. طبق نظر علامه طباطبایی منظور از «خُلُق» در آیه «وَ اِنَّکَ لَعَلیٰ خُلُقٍ‌ عَظیم» اخلاق نیست، بلکه مقصود آداب معاشرت است. در اکثر روایات نیز منظور از اخلاق، آداب معاشرت است و ارتباطی به اخلاق افلاطونی ندارد که موضوع آن مَلِکات است.
13. در دین، ما هیچ سروکاری با ملکات نداریم و ملکات انسان در دین، رذیلت یا فضیلت قلمداد نمی‌شود. ملکه غضب، بخشندگی، تواضع و تکبر هرکدام در افراد مختلف با درجات مختلف دیده می‌شوند. در دین از ما در مورد اینکه چقدر با بدی‌ها در راه خدا مبارزه کردیم و ویژگی‌های خوب را کسب کردیم خواهند پرسید. مردم از اخلاق برداشت بدی دارند.
14. درمجاهدت . مجاهدتی بیشتر از مجاهدت یک فقیه برای تبلیغ لازم است. فقیه سعی می‌کند مکلف را از حیرت در مقام عمل خارج کند، اما در امر تبلیغی باید در ساحت روح و فکر مخاطب وارد شویم و تصویر صحیحی از دین را به او منتقل کنیم. دانش‌های حوزوی امروزی بیش از ۵ درصد سواد تبلیغی به طلاب نمی‌دهد. تبلیغ از اساس امری دانشی است که باید تحصیل شود.
15. «دیانت ما عین سیاست ما است» - ما تا کنون  نتوانسته‌ایم «دیانت ما عین سیاست ما است» را نهادینه کنیم: برخی زبان گرم و مهارت‌های کلامی خوبی دارند و هر چه بگویند به دل می‌نشیند. این افراد جمعیت‌های خوبی را جذب می‌کنند، اما به ابعاد اجتماعی دین ورود نمی‌کنند بلکه دین را کاملاً فردی ارائه می‌دهند. اعتقادات کافی نیست و لازم است در ادبیات اجتماعی وارد شویم.
16. او ادامه داد: ما ۴۰ سال است که نتوانسته‌ایم «دیانت ما عین سیاست ما است» را در مساجد خودمان نهادینه کنیم. وضعیت به این صورت است که ادبیات اخلاقی در خدمت تبیین دین و ادبیات فقهی درخدمت تبیین مفهوم ولایت قرار گرفته و ادبیات اعتقادی نیز مفهوم ولایت را جا می‌اندازد. فقه، احکام اطاعت از ولی را مطرح می‌کند، درحالی‌که کار ولی صرفاً فرمان دادن نیست.
17. این پژوهشگر دینی با بیان اینکه مقام ولایت درصدد برانگیختن عقول آدمی است، افزود: فرمان دادن، ساده‌ترین کاری است که ولی می‌کند و قسمت سخت‌تر مسئله ولایت آنجاست که شما باید با بصیرت خود، فرمانی را که ولی مطرح نکرده است، متوجه شوید. شب عاشورا حضرت فرمان نداد، اما ۷۲ تن خودشان تشخیص دادند تکلیف چیست؛ ولی می‌خواهد ما را به قدرت تشخیص برساند. ولایت تقویت‌کننده عقل آدمی است. وقتی با ادبیات اعتقادی ولایت را توضیح می‌دهیم، شیعه انگلیسی متولد می‌شود زودتر از دیگران به درجه اجتهاد خواهید رسید و همین‌طور هم شد.
18. کار تبلیغی تقویت کننده بنیه علمی طلاب خواهد بود. رکن اصلی در تبلیغ ایجاد انگیزه در مخاطب است
19. برخی مردم مسئله اخلاقی را، مسئله شخصی می‌دانند. ماسک زدن را مسئله واقعی و اخلاقی می‌دانند، اما حجاب را شخصی می‌دانند. معتقدند حیا مسئله‌ای شخصی و غیر واقعی است‌، ولی متوجه نیستند با انتخاب شخصی، بی‌حجابی به دیگران صدمه می‌زنند. ما داوری اخلاقی درباره حیای درونی افراد نداریم، اما این کار به دیگران صدمه می‌زند، بنابراین تبلیغ تقوا وظیفه ماست.
20. اسلام‌شناسی را جز با تدبر و فهم قرآن امکان‌پذیر ندانست و بیان کرد: در درس اصول و عقاید حوزه علمیه عمدتاً شبهات مطرح است‌، درحالی‌که ۹۹درصد مردم هیچ شبهه‌ای ندارند به همین دلیل دانش کلام با چند آیه محدود از قرآن بیشتر سروکار ندارد. ما نباید با دانش کلام، تحصیل دینی را آغاز کنیم.
21. این مدرس علوم دینی در مورد تفاوت فقیه و مبلغ اظهار کرد: در احکام رایج، صدها فقیه فتوا داده‌اند و این فتاوای در اختیار عموم قرار گرفته و می‌گیرد. اکثر آیات قرآن تبلیغی است و تبلیغ امری است که معرفت حقیقی می‌طلبد. برای تبلیغ نیازمند دانشی گسترده‌تر از فقه به معنای خاص هستی
22. استقلال روحی صفتی مهم و استراتژیک است. مستقل بودن یا وابستگی بر سایر عملکردهای فردی و سیاسی تأثیرگذار بوده و در بسیاری از صحنه‌ها خود را بروز داده و آثار آن نیز مترتب می‌گردد. معنای استقلال روحی، اینکه از چه کسی باید مستقل بود و به چه کسی وابستگی داشت، تأثیر استقلال روحی بر سایر ویژگی‌های شخصیتی، شاخص‌های استقلال روحی و ..... از جمله مباحثی هستند که در این 12 جلسه مورد بررسی استاد پناهیان قرار گرفته است.
23. اصلاح ادبیات : مبنای از بین رفتنِ دوقطبی کاذب «اصلاح‌طلب-اصولگر»، در اصلاح ادبیات دینی و انقلابی است. تا وقتی ادبیات دینی ما سوءتفاهم‌برانگیز باشد و دین را این‌طور معرفی نکنیم که «دین چیزی غیر از واقع‌گرایی نیست»، دعوای اصلاح‌طلب-اصولگرا وجود خواهد داشت. دین و انقلاب یعنی واقع‌بینی و عقلانیت؛ مگر کسی سر اصل «عقلانیت» دعوا دارد؟! دین و انقلاب، پیامش همین است.
24. حکم الهی اثر وضعی دارد : اثر وضعی حالتی است که بواسطۀ انجام کاری برای انسان حاصل می شود مانند اداء نماز که موجب نورانیّت و انجام گناه که باعث کدورت نفس می گردد.جاهل اگر از روی عدم اطلاع به حکم، شراب بنوشد گرچه مست می شود ولی اثر وضعی که کدورت است برای او حاصل نمی شود وهمینطور لقمۀ حرام البته انسان باید فوراً پس از اطلاع اجتناب نموده ،توبه کند و در این صورت بر او باکی نخواهد بود.
25. خود را ازادبیات غرب زده نجات دهید: . مقابل غرب و در مقابل اروپا و امریکا تعبد دارند! این افراد تعبد در مقابل خدا را قبول نمیکنند، ولی تعبد در مقابل سرمایه‌داری غرب و دستگاه‌های قدرت سیاسی ...
    ... شرق و غرب دست به دست گشته و برای مدتی هم آنها در جهالت بودند. در همان دوره‌ی قرون وسطا، که خودشان توصیف میکنند، در این طرف دنیا وقت شکوفایی علم بوده است؛ ...   
26. مابه واقعیات باید توجه کنیم : را با واقع‌بینی و واقع‌گرائی همراه کنیم، ترجمه‌ی عملیاتیاش میشود اینکه ما تدبیر را با مجاهدت ترکیب کنیم؛ هم مجاهدت کنیم و مجاهدانه حرکت کنیم، هم این حرکت ...
    ... همراه با واقع‌بینی داشته باشیم - یعنی واقعیتها را ببینیم، بر اساس واقعیتها حرکت خودمان را تنظیم کنیم - باید توجه کنیم که به لغزشهائی که در اینجا ممکن است ...
27. یک بار از اخلاق قرآن گفته  خداوند ۲۰۰ مرتبه در قرآن از تقوا توصیف سخن به میان آورده و یک‌بار از اخلاق صحبت کرده است.
28. توصیف مومنین . ان الذین آمنوا .....ان الذین هادوا : البقرة : 62 إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ الَّذینَ هادُوا ... 277 إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ أَقامُوا الصَّلاة .. إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ إِنَّا لا نُضیعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلاً (18) الکهف : 107 إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ کانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلاً (19) مریم : 96 إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا
29. توصیف متقین خطبه همام :: ابزار شناخت انسان، محدود به حس و عقل نیست، بلکه وحى نیز یکى از راههاى شناخت است که متّقین‏ به آن ایمان دارند. انسان در انتخاب راه، بدون راهنما دچار تحیّر و سرگردانى مى‏شود. باید انبیا دست او را بگیرند و با منطق و معجزه و سیره‏ى عملى خویش، او را به سوى سعادت واقعى راهنمایى کنند.
30.  مسأله زندگى در کنار رحمت مخصوص خداوند، چیزى نیست که بتوان آن را بیان و توصیف‏ کرد، گرچه ما در هر حال در حضور خدا هستیم، ولى حضورى که در قیامت است از ویژگى خاصّى برخوردار است، چنانکه گاهى انسان در خانه خودش نماز مى‏خواند، گاهى در مسجد، گاهى در مکّه و مسجدالحرام، همه مکان‏ها از آنِ خداست، امّا شرافت آنها فرق دارد.
31. نماز را توصیف کنیم  : نماز نیز آمیخته‏اى از توصیف‏ وحمد خدا وبیان نعمت‏هاى او و طلب هدایت و رحمت اوست و با «دعا» پیوندى عمیق دارد.
32. حجاب پوشش را توصیف کنید : - پوشش‏ ارزش‏ است، گرچه با ساده‏ترین وسیله باشد. «وَرَقِ الْجَنَّةِ» - پوشش‏ براى چیزهاى زیبا و قیمتى، یک ارزش‏ است. «لُؤْلُؤٌ مَکْنُونٌ» - پرده و پوشش‏ حتّى در بهشت یک ارزش‏ است. «حُورٌ مَقْصُوراتٌ فِی الْخِیامِ»برای زن فضیلت دارد.
33. جهنم وبهشت را توصیف کنید : در روایات آمده است: دانشمندى که دیگران را به بهشت‏ دعوت کند، ولى خودش اهل جهنّم‏ باشد، بزرگترین وسخت‏ترین حسرت‏ها را خواهد داشت. وحقّ تلاوت، عمل است. امام صادق علیه السلام فرمود: «کونوا دعاة النّاس باعمالکم و لاتکونوا دعاةً بالسنتکم» «3» با اعمال خودتان مردم را دعوت کنید، نه تنها با گفتار.
34. تبین نهایت توصیف است : «256» لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ‏ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى‏ لَا انْفِصامَ لَها وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ .. 4- دین، مایه‏ى رشد انسانیّت است. «قَدْ تَبَیَّنَ‏ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ» - آیه قبل فرمود: «قَدْ تَبَیَّنَ‏ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ» این آیه نمونه‏اى از رشد و غىّ را بیان مى‏کند که ولایت خداوند، رشد و ولایت طاغوت انحراف است. «اللَّهُ وَلِیُّ ... أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ»
35. فضایل على بن أبى طالب علیه السلام : اى گروه مردم! براستى فضائل‏ على بن أبى طالب نزد خداوند است و آنها را در قرآن نازل فرموده، و از شمار خارج است، پس هر که شما را بدانها خبر داد و آگاه ساخت او را باور نموده و تصدیق کنید.
36. فضایل بهترین کتاب قرآن کریم : * قرآن که بهترین‏ کتاب‏ آدم‏سازى و غفلت‏زا مى‏باشد، در سوره قیامت‏ «5» مى‏فرماید: «کلّا» اینقدر دنیا را بر آخرت ترجیح ندهید، به فکر مردن باشید همان مرگى که‏ «اذا بَلَغَتِ التَّراقِى» چون جان شما از بدن خارج و به استخوان‏هاى گردن رسد، «وَ قِیلَ مَن رّاقٍ» گفته مى‏شود: کیست که این انسان در حال مردن را نجات دهد.‏
37. فضیلت انسان نسبت به سایر موجودات - اى مردم! بدانید که خداوند سبحان چون خلق را بیافرید چنان خواست که از نقص به کمال روند و در آداب و فضائل اخلاقى به مقامى شریف و پایه‏اى بلند و ارجمند رسند، او مى‏دانست که آنان به کمال مطلوب نرسند جز به آنکه آنچه مفید براى ایشانست و آنچه مضرّ، همه را به آنان بیاموزد،
38. در هر فضیلتى از فضائل‏ که براى انسان‏ کامل امکان دسترسى بآنست از علم و عمل و زهد و تقوا و دیگر فضائل سر آمد معاصرین خویش است و از همه آنان در این گونه فضائل گوى سبقت را ربوده است.
39. با توجه بدان چه گفتیم، چون ریشه‏هاى اخلاق پسندیده انسانى که کمال انسان‏ نیز هست چهارتاست، حکمت، و عفّت، و شجاعت، و عدل، حضرت بدانها اشاره فرمود، و کلمه دعائم را براى آن استعاره آورد تا بفهماند قوام و هستى ایمان کامل، بسته باینهاست، همچون پایه‏هاى ساختمان، و از حکمت به یقین تعبیر فرمود چون حکمت را دو بخش است، نظرى که با تصور و تصدیق حقائق پیچیده جهان بمیزان استعداد بشر بدست مى‏آید.
40. من فضائلها و مناقبها و سیرها.. الکافی الْعِدَّةُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ أقول قد أوردنا کثیرا من فضائلها و مناقبها و سیرها صلوات‏ الله علیها فی باب غصب فدک و باب فضائل‏ أصحاب الکساء علیهم السلام..اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم