عوامل رشد بصیرت استاد سالک7. یک ساعت تفکر ازعبادت‏هاى طولانى ارزشمندتر است، تفکر درچه چیزى‏ ، تفکر در آفرینش ثمره‏اش ایمان آگاهانه است «یتفکرون فى خلق السموات و الارض ... تفکر در الطاف خدا،

عوامل رشد  بصیرت   استاد سالک7...14 آبان  1401.

بسم الله الرحمن الرحیم

اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم

عوامل رشد  بصیرت  فکریعنی اندیشیدن > عقل.. بحث ما تعلم است

0. موضوع برسی رشد  بصیرت  در نهج البلاغه 12 عامل دار  1- تفکر 2- تعقل 3- تعلم
1. خدا را باید شکر کرد که ما مردم فهیم ولایت مدار داریم که ولایت را قبول دارند که جای تشکردارد .جهت حضور پرشور چمعه 13 آبان ..
2. نعمت فکر ، نعمت تعقل ، نعمت تعلم ، ولی دنبال تعلم نمی روند .. در برداشت اینجانب منظور تعلم استاد  درک درست باشد..داریم ؛ فقیه یعنى درک درست
3. 1 34 وَ قَالَ علیه السلام: داناى تمام دانا کسى است که نومید نکند مردم را از رحمت خدا و نا امید نگرداند ایشان را از راحت خدا، زیرا که این معنى برترین گناهان است پس مردم را نباید چنان از حق تعالى ترسناک کرد که گنه کاران از رحمت او نومید گردند بلکه باید خاطر نشین ایشان کرد که کفر و هر گناهى که عظیم‏تر از آن نباشد هر گاه این کس ایمان آورد و توبه کند از آن و بازگشت کند بسوى خداى عزّ و جلّ، حق تعالى بیامرزد آنرا و خشنود شود از او، چنانکه آیات کریمه و احادیث شریفه در این باب زیاده از حدّ و حصر وارد شده. الْفَقِیهُ‏ کُلُ‏ الْفَقِیهِ مَنْ لَمْ یُقَنِّطِ النَّاسَ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ وَ لَمْ یُؤْیِسْهُمْ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ وَ لَمْ یُؤْمِنْهُمْ مِنْ مَکْرِ اللَّه.
4. در روایات مى‏خوانیم: یک ساعت تفکر ازعبادت‏هاى طولانى ارزشمندتر است، کدام تفکر و تفکر درچه چیزى‏ ارزشمند و سفارش شده است؟ تفکر در آفرینش ثمره‏اش ایمان آگاهانه است «یتفکرون فى خلق السموات و الارض ... تفکر در الطاف خدا، ثمره‏اش معرفت و عشق و محبت به خداست.تفکر در تاریخ و سرگذشت دیگران، ثمره‏اش عبرت و پند گرفتن است. «فاقصص القصص لعلّهم یتفکرون» تفکر در زودگذرى دنیا و جلوه‏هاى آن، ثمره‏اش زهد و پارسایى است.تفکر در نعمت‏هاى الهى، ثمره‏اش شکر الهى است.تفکر در امدادهاى الهى، ثمره‏اش امید و دلگرمى است.تفکر در علم همه جانبه‏ى خداوند ثمره‏اش تقوا و حیاست.تفکر در عدالت خدا، ثمره‏اش عدالت و خوف الهى است.تفکر در قدرت الهى، ثمره‏اش استمداد و توکل بر اوست.
5. تفکر الساغته افضل من تفکر ساعة خیر من عبادة ستین سنة قال بعض‏ الأکابر إنما کان الفکر أفضل لأنه عمل القلب و هو أفضل من الجوارح فعمله أشرف من عملها
6. عبادت و  بصیرت  : در اسلام تعقّل، تفکر، بصیرت‏ و معرفت، گام اول است و مناجات، گریه، انابه و عبادت‏ گام بعدى. «تَبْصِرَةً وَ ذِکْرى‏» اول بصیرت بعد تذکّر
7. عبادت‏ بدون بصیرت‏ و فکر، بى ارزش است.«وَ قَضى رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاه» عبادت‏ غیر خدا را نکن. اقبال پاکستانى حرف خوبى مى‏زند. دو شعر جالب دارد. مى‏گوید: انسان کارى مى‏کند که سگ نمى‏کند، چون انسان بصیرت‏ ندارد و خود را زود مى‏فروشد.
8. اما جوانی است مخ او مشکل دارد. نمى‏فهمد. تحصیلاتش هم ممکن است عالى باشد. یعنى آدم تحصیل کرده‏اى است، اما درک درست ندارد. فقیه یعنى درک درست داشته باشد. یعنى بصیرت‏ داشته باشد. ما فکر مى‏کنیم هرکس الله اکبر گفت ثواب دارد. نخیر! الله اکبر! عبادت‏ نیست. کجا الله اکبر را گفتى؟ گفتن بعضى الله اکبرها حرام است.
9. دو نفر نزد امام رضا (ع) آمدند گفتند: مسافر هستیم. فرمود: تو نمازت را درست بخوان. تو شکسته! گفت: آقا هردو برادر هستیم. از یکجا آمدیم. اگر شکسته، هردو شکسته. اگر چهار رکعتى، هردو چهار رکعتى! فرمود: نه نیت تو این است. تو براى زیارت امام رضا آمدى، سفرت حلال است. سفر حلال نماز چهار رکعتى دو رکعت مى‏شود. تو به قصد زیارت مأمون الرشید آمدى! آمدى خلیفه‏ى طاغوت را ببینى. وقتی تعلم  اتغاق افتاد کلاه سر جوان نمی رود
10. تفکر صحیح : یعنی فقیه یعنى درک درست : ارزش فقیه در پیشگاه قرب اللهی یعنی ارزش بهی نهایت که حدف رشد فضیلت باشد.نهج‏السعادة  ج 7.ص 184     
11. عن کنز الفوائد قال: قال النبی صلى اللّه علیه و آله: لکل شی‏ء آلة و عدة و آلة المؤمن و عدته العقل و لکل شی‏ء مطیة و مطیة المرء العقل، و لکل شی‏ء غایة و غایة العبادة العقل و لکل قوم راع و راعی العابدین العقل، و لکل تاجر بضاعة و بضاعة المجتهدین العقل، و لکل خراب عمارة و عمارة الاخرة العقل، و لکل سفر فسطاط یلجئون الیه و فسطاط المسلمین العقل.
12. هرظرفی پر شدنی است الا ظرف علم  هر چی بریزی پرنمی شود .حضرت امیر المؤمنین (علیه السّلام) فرموده: هر ظرف و آنچه در آن چیزى نهند بوسیله آنچه در آن قرار میدهند تنگ مى‏شود جز ظرف‏ علم‏ و دانش (سینه و دل) که (چون علم در آن راه یافت) فراخ میگردد 1 82 وَ قَالَ ع‏ کُلُّ وِعَاءٍ یَضِیقُ بِمَا جُعِلَ فِیهِ إِلَّا وِعَاءَ الْعِلْمِ فَإِنَّهُ یَتَّسِع‏
13. بزرگی وکوچکی : و آن حضرت (علیه السّلام) فرموده: جاهل و نادان کوچک است و اگر چه شیخ و پیرمرد باشد، و عالم و دانشمند بزرگ است و اگر چه جوان باشد. 85 وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلَامُ‏ الْجَاهِلُ صَغِیرٌ وَ إِنْ کَانَ شَیْخاً وَ الْعَالِمُ کَبِیرٌ وَ إِنْ کَانَ حَدَثاً
14. گنج سودمند : و آن حضرت (علیه السّلام) فرموده: گنجى سودمندتر از دانش نیست و قرین و همنشین بدى بدتر از جهل و نادانى نمى‏باشد. قَالَ ع‏ لَا کَنْزَ أَنْفَعُ مِنَ الْعِلْمِ وَ لَا قَرِینَ سَوْءٍ شَرٌّ مِنَ الْجَهْلِ‏
15. عقل و یادگیری :  آن حضرت (صلّى اللَّه علیه و آله) فرموده: هر که را مرگ برسد و او علم و دانشى را بطلبد (بخواهد یاد گیرد) که بوسیله آن اسلام را زنده گرداند (اصول یا فروع آن را به مردم یاد دهد) میان او و میان پیغمبران در بهشت یک درجه و پلّه است. 97 وَ قَالَ ص‏ مَنْ جَاءَهُ الْمَوْتُ وَ هُوَ یَطْلُبُ الْعِلْمَ لِیُحْیِیَ بِهِ الْإِسْلَامَ کَانَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الْأَنْبِیَاءِ دَرَجَةٌ وَاحِدَةٌ فِی الْجَنَّة
16. اندکی علم و بندگی بسیار : و آن حضرت (صلّى اللَّه علیه و آله) فرموده: اندکى (یاد گرفتن) از علم و دانش بهتر است از (بجا آوردن) عبادت و بندگى بسیار. 14 104 وَ قَالَ ص‏ قَلِیلٌ مِنَ الْعِلْمِ خَیْرٌ مِنْ کَثِیرِ الْعِبَادَة
17. طلب علم بالعمل : حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام فرموده: همانا مردم طلب علم و دانش را ترک کردند بواسطه آن چه که از دانشمند بى‏عمل دیدند. وَ قَالَ‏ لَا تَزِلُّ قَدَمُ عَبْدٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ حَتَّى یُسْأَلَ عَنْ خَمْسِ خِصَالٍ عَنْ عُمُرِهِ فِیمَا أَفْنَاهُ وَ عَنْ شَبَابِهِ فِیمَا أَبْلَاهُ وَ عَنْ مَالِهِ مِنْ أَیْنَ اکْتَسَبَهُ وَ فِیمَا أَنْفَقَهُ وَ عَنْ عِلْمِهِ مَا ذَا عَمِلَ فِیمَا عَلِم‏
18. طلب العلم : دانشجوئى واجب است بر هر مسلمان، بجوئید علم را از هر کجا که گمان دارید و بپذیرید آن را از اهلش زیرا آموختن دانش براى خدا حسنه است و کسب علم عبادت است مذاکره و مباحثه‏ى علمى تسبیح خداست و عمل کردن بعلم جهاد است و آموختن علم را بکسى که یاد ندارد صدقه است و بخشیدن علم را بکسى که یاد ندارد براى رضاى خدا سبب قرب بخداست‏ رَسُولَ اللَّهِ ص یَقُولُ‏ طَلَبُ‏ الْعِلْمِ‏ فَرِیضَةٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ فَاطْلُبُوا الْعِلْمَ مِنْ مَظَانِّهِ وَ اقْتَبِسُوهُ مِنْ أَهْلِهِ فَإِنَّ تَعَلُّمَهُ لِلَّهِ حَسَنَةٌ وَ طَلَبَهُ عِبَادَةٌ وَ الْمُذَاکَرَةَ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ الْعَمَلَ بِهِ جِهَادٌ وَ تَعَلُّمَهُ لِمَنْ لَا یَعْلَمُهُ صَدَقَةٌ وَ بَذْلَهُ لِأَهْلِهِ قُرْبَةٌ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى‏
19. در باب تعلم علم : تعلم علم نهج الفصاحة مجموعه کلمات قصار حضرت رسول ص 766 نهج الفصاحة مجموعه کلمات قصار حضرت رسول اکرم«صل الله علیه وآله » با ترجمه فارسى : هر که از دنیا بگذرد خدایش بدون تعلم‏ علم‏ آموزد و بصیرت دهد.
20. در باب تعلیم علم : تعلیم‏ علم‏ گرفتن از براى رضاى خدا حسنه است، و طلب آن عبادت است، مذاکره کردن آن با یک دیگر تسبیح پروردگار است، عمل کردن بآن جهاد در راه خدا است، یاد دادن آن بکسى که نمیداند تصدق کردن است، و رسانیدن به اهلش تقرب بخداست،
21.  طلب علم برای  1-شناخت خدا  2- شناخت حق و باطل 3-  برای خدمت به خلق خدا 4- برای رضای خدا خضرت«علیه السلام »: هر که علم را براى رضاى خدا طلب کند، به هیچ بابى از آن دست نمى‏یابد مگر آنکه به سبب آن، در نفس خود، داراى فروتنیى افزونتر مى‏شود، و در میان مردم بیشتر به تواضع مى‏پردازد، و ترس او از خدا افزایش پیدا مى‏کند، و کوشش او در کار دین بیشتر مى‏شود. و این گونه کس همان است که از علم سود مى‏برد، و باید آن را بیاموزد . طلب‏ علم‏ براى‏ عموم موجب اختلال نظم باشد و واجب نباشد و بلکه حرام باشد،
22. تواضع به نسبت العلم :  کلّ متعلّم لا بدّ له من التّواضع و الخشوع بالنّسبة الى العالم فانّ حقّ العالم على الجاهل و لا سیّما المعلّم على المتعلّم کثیر، فنتیجة هذا کون الأمام متواضعا لغیره و هو ینافی منصبه کیف لا و قد قال (ع) (من علّمنى حرفا فقد صیّرنى عبدا).
23.  و قال علیه السّلام: أوضع العلم ما وقف على اللّسان، و أرفعه ما ظهر فى الجوارح و الأرکان. یرید بالعلم الأوّل: العلم الذى لا عمل معه، و ظهوره فى الوصف اللّسانی فقط. ترجمه‏غررمحلاتى.. 
24. پست‏ترین علم آن است که به ایستد بر زبان (و در دل و اعضا و جوارح اثر نکند و به تنبّه و عمل نرسد).
25. فقیه : ای خروج از وحشت تنهایى به جانب انس و دلگرمى و از حالت نادانى و بى‏خبرى به طرف علم و آگاهى و بدل ساختن فقر و نیاز به حالت غنا و بى‏نیازى و بالاخره دور شدن از خوارى و ذلّت و به دست آوردن عزّت و قدرت و یادآور شدیم که همه این غرضها از باب دفع ضرر و جلب منفعت است
26. «هرگاه دانشمندى فاسد شد دنیایى فاسد شد»-  و خود حکیم که باید درمان مردم باشد مسبب درد آنان خواهد شد. بالاترین غلم آن است که به عمل در ارکان وجوارح نمود باشد. «اذا فسد العالم فسد العالم»-
27. علم به زبان : ارزش انسان ز علم و معرفت پیدا شود..... بى هنر گر دعوى بیجا کند رسوا شود. علم با هدف تکبر .حسادت . خود محوری .چپاول . استکباری . علم اخوش..
28. عمل نکردن به گفتار، گاهى به خاطر ناتوانى است و گاهى از روى بى‏اعتنایى که این مورد توبیخ است.
29. عالم بى‏عمل، به درخت‏ بى‏ ثمر، ابر بى باران، نهر بى آب، زنبور بدون عسل، سوزن بدون نخ و الاغى که کتاب حمل نجاتمى‏کند، تشبیه شده است.
30. در احادیث مى‏خوانیم: «علم بلا عمل حجة الله على العبد» «2» علم بدون عمل، حجّتى بر علیه انسان است.«العلم الذى لا یعمل به کالکنز الذى لا ینفق منه» «3» علمى که به آن عمل نشود، مانند گنجى است که از آن انفاق و استفاده نشود.
31. کسى که از عدالت سخن بگوید ولى عادل نباشد، سخت‏ترین حسرت را در قیامت خواهد داشت. «ان اشد الناس حسرة یوم القیامة الذى و صفوا العدل ثم خالفوه»
32. حضرت عیسى علیه السلام فرمود: «أشقى الناس من هو معروف عند الناس بعلمه مجهول بعمله» «5» کسى‏که نزد مردم به علم معروف است، ولى به عمل معروف نیست، شقى‏ترین مردم است.
33. امام صادق علیه السلام فرمود: «من لم یصدق فعله قوله فلیس بعالم» «6» کسى‏که کارهایش تأکیدکننده‏ى گفتارش نباشد، عالم نیست.
34. علم فاسد بدترین علم، دانشی است که رشد و هدایت آدمی را تباه کند. :قَالَ أَمِیرُ الْمُومِنِینَ (ع): شر العلم ما أفسدت به رشادک‏ غررالحکم، ص 48
35. جمع بندی حدیث داریم پیغمبر وارد مسجد شد دید دور یک کسى شلوغ است گفتند این کیه؟ گفتند علامه است فرمود چه علمى دارد؟ گفتند فلان و فلان، فرمود اینها علم‏ نیست‏ اینها سرگرمى است. فرهنگ استعمارى معنایش این است که گاهى مطالبى را در کتابها مى خوانیم که هیچ نیازى به آن نداریم مثلًا یک دختر در دبیرستان مى خواند که کوه هیمالیا چند متر است و حال آنکه اطلاع از کوه هیمالیا ضرورت ندارد اما روانشناسى کودک براى دخترى که فردا مادر مى شود ضرورت دارد روانشناسى کودک، چه کنیم بچه ترسو مى شود، چه کنیم بچه عقده اى مى شود، چه کنیم بچه شجاع بشود، روانشاسى کودک را بلد نیست اما کوه هیمالیا را بلد است.روضه کافى-ترجمه کمره‏اى ج‏1 123
36. آرى چنین است وضع حکومت‏ها و اجتماعهاى فاسد که امروزه زیر یوغ استعمار قرار دارند و مستعمره‏چیان زبر دست آن‏ها را باین روز سیاه افکنده‏اند آرى مولا میدانست و این آینده نکبت بار را پیش بینى میکرد و بحساب اسفل درکات یک ملت تقریر کرده است و آه سرد کشیده.
37. (حدیثى از امیر المؤمنین(علیه السلام ) در وصف آخر الزمان) (حدیثى از امیر المؤمنین(علیه السلام) در وصف آخر الزمان) هر گاه سپرده را غنیمت شمارند و نپردازند و زکاة را سود گیرند و بمستحق ندهند و عبادت را وسیله گردن فرازى کنند وصله و دستگیرى بمستمندان را منت‏گذارى دانند فرمود: باو گفته شد این در چه زمانى است؟ در پاسخ فرمود: هر گاه زن‏ها تسلط یابند و کارها را بکنیزان سپارند و کودکان را فرمان روا گیرند.. روضه کافى-ترجمه کمره‏اى، ج‏1، ص: 122
38. امام باقر (علیه السلام ) فرمود: زکات‏ علم‏ این است که آن را به بندگان یاد بدهى. عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ‏ زَکَاةُ الْعِلْمِ أَنْ تُعَلِّمَهُ عِبَادَ اللَّه‏..زکات علم .الإمام على «ع»: زکاة العلم‏، نشره، و بذله لمستحقّه، و إجهاد النّفس فی العمل به. الکافی   باب بذل العلم ..... ص : 41
39. امام على «علیه السلام »: زکات علم، یاد دادن آن به شایستگان، و وادار کردن خود به عمل به آن است. آموزش وخود سازی وتکیه به خود سازی
40. جمع بندی آموزش : عالم زبانی . «فرو مایه‏ترین علم آن است که زبانى باشد و بلندترین آن چیزى است که در دل و جان ظاهر مى‏شود.» این موضوع کاملا بر حق و درست است زیرا هر گاه علم عالم فقط در حد گفتن به زبان باشد و عبادت و عملى از او آشکار نشود، آن شخص دانشمندى ناقص است. اما هر گاه مردم را با زبان و سخنان بهره رساند و مردم او را در حال عبادت استوار ببینند بهره‏اش تمامتر و عامتر خواهد بود و مردم مى‏گویند: اگر به آنچه مى‏گوید به حقیقت معتقد نباشد، خود را در عبادت به چنین زحمتى نمى‏اندازد. اوضع العلم ما وقف على اللسان، و ارفعه ما ظهر فى الجوارح و الارکان.توضیح‏نهج‏البلاغة      ج 4          صفحه‏ى 333      اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم