در وصیّت‏ کردن 4-، باید حال وارثان را مراعات کرد، تا به آنان زیان نرسد. «غَیْرَ مُضَارٍّ»

      بسم الله الرحمن الرحیم .

                اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم

1.          وصیّت نامه 4

 

1. وصیّت‏ که حقّ خود انسان است، بر حقوق وارثان مقدّم است. «مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ»
2. گرچه پرداخت بدهى، بر انجام وصیّت‏ مقدّم است، لکن چون در عمل، انجام وصیّت‏ سخت‏تر است، خداوند در آیه، اوّل عمل به وصیّت‏ را آورده، بعد پرداخت بدهى را.
3. در حدیث آمده است: وصیّت‏ به ثلث مال، زیاد است، سعى کنید وارثان شما بهره‏ى بیشترى از ارث ببرند، تا همه بى‏نیاز باشند. و ضرر رسانى در وصیّت‏ از گناهان کبیره است.
4. در وصیّت‏ کردن، باید حال وارثان را مراعات کرد، تا به آنان زیان نرسد. «غَیْرَ مُضَارٍّ»
5. این سوره شامل مسائلى از قبیل: ولایت و رهبرى، ردّ عقیده‏ى تثلیث، وفاى به عهد و پیمان‏ها، گواهى دادن به عدل، تحریم قتل، احکام خوردنى‏ها، احکام وضو، غسل و تیمّم، سفارش به عدالت اجتماعى و احکام وصیّت‏، قصاص، سرقت، زنا و ... مى‏باشد.
6. اى کسانى که ایمان آورده‏اید! هرگاه (نشانه‏هاى) مرگ یکى از شما فرا رسد، از میان خود دو نفر عادل را هنگام وصیّت‏ به شهادت و گواهى فرا خوانید.
7. و اگر در مسافرت بودید و مصیبت مرگ به سراغ شما آمد (و شاهد مسلمانى نبود) دو تن از غیر (همکیشان) تان را به گواهى بطلبید و اگر (در صداقت آنان) شک کردید، پس از نماز آن دو را نگاهدارید تا به خداوند قسم یاد کنند که ما حاضر نیستیم حقّ را به هیچ قیمتى بفروشیم، هر چند در مورد فامیل باشد و هرگز شهادت الهى را پنهان نمى‏کنیم، که در این صورت از گنهکارانیم.
8. مسلمانى به نام «ابن ابى ماریه» همراه دو مسیحى به نام‏هاى تمیم و عدى که برادر بودند، به سفر تجارى رفتند. مسلمان بیمار شد، وصیّت‏ نامه‏اى نوشت و آن را میان وسایل خود گذاشت
9. آستانه‏ى مرگ، آخرین فرصت براى وصیّت‏ کردن است. «إِذا حَضَرَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ حِینَ الوَصیّة»
10. هنگام وصیّت‏، مؤمن باید دقّت‏هاى لازم را به کار بندد. «حِینَ الوَصیّة اثْنانِ ذَوا عَدْلٍ مِنْکُمْ»
11. در امر وصیّت‏، سوگند و شهادت، تقوا داشته باشیم. «وَ اتَّقُوا اللَّهَ»
12. حضرت على علیه السلام به فرزندش وصیّت‏ کرد: خداوند بر گوش واجب کرده که راضى به شنیدن گناه و غیبت نشود.
13. حضرت على علیه السلام در وصیّت‏ به فرزندش امام حسن مى‏فرماید: رزق دوگونه است: نوعى از آن را باید با تلاش و کوشش بدست آورى و نوعى دیگر خود به سراغ تو مى‏آید. (مثل نور، باران وهوا در طبیعت و هوش، حافظه واستعداد در انسان)
14. 12. صبر، وصیّت‏ امام حسین علیه السلام به فرزندش امام سجّاد علیه السلام است. «یا بنى اصبر على الحق و ان کان مرا»
15. امام سجّاد علیه السلام به فرزندش وصیّت‏ مى‏فرماید: «ایاک و مصاحبة القاطع لرحمه، فانى وجدته ملعونا فى کتاب الله» از دوستى و مصاحبت با کسانى که قطع رحم مى‏کنند بپرهیز، زیرا من در قرآن، آنها را ملعون یافتم. یَقْطَعُونَ ... لَهُمُ اللَّعْنَةُ
16. از سخن حقّ پیروى کنیم، چه موعظه‏ى بنده‏ى خدا باشد، «لُقْمانُ» و چه وصیّت‏ خداوند سبحان. «وَصَّیْنَا»
17. در آیه‏هاى 83 سوره‏ى بقره، 36 سوره‏ى نساء، 151 سوره‏ى انعام و 23 سوره‏ى اسراء در رابطه با احسان به والدین سفارش شده، ولى در سوره‏ى لقمان، احسان به والدین به صورت وصیّت‏ الهى مطرح شده است.
18. - اولویّت خویشاوندان در ارث، بعد از عمل به وصیّت‏ است. وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى‏ بِبَعْضٍ ... إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا ... (آرى، اگر فردى وصیّت‏ کرد که بخشى از مال او صرف دوستانش شود، اوّل باید به وصیّت‏ عمل شود و سپس تقسیم شود.)
19. 4. با این‏که عمل به وصیّت‏، واجب و ترک آن حرام است، امّا اگر عمل به وصیّت‏، میان افرادى فتنه و کدورت مى‏آورد، اسلام اجازه مى‏دهد که وصیّت‏ ترک شود تا میان مردم صلح و صفا حاکم باشد. «فَمَنْ خافَ مِنْ مُوصٍ جَنَفاً أَوْ إِثْماً فَأَصْلَحَ بَیْنَهُمْ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ»
20. گاهى حضرت على علیه السلام به خاطر ایجاد حساسیّت در مردم، الفاظى را تکرار مى‏کردند. چنانکه به فرزندانش وصیّت‏ مى‏کند: الله الله فى الایتام ...، «الله الله فى جیرانکم»، «الله الله فى الصلاة»، الله الله فى القرآن ... که لفظ جلاله «الله» تکرار شده است.
21. حضرت على علیه السلام پس از ضربت خوردن، به دو فرزند عزیزش امام حسن و امام حسین علیهما السلام وصیّت‏ کرد: «لا تَقْتُلُنَّ بى الّا قاتِلى‏» به خاطر کشته شدن من دست به قتل عام نزنید بلکه تنها قاتلم- ابن ملجم- را بکشید و سپس مى‏فرماید: «فَاضْرِبُوهُ ضَرْبَةً بِضَرْبَةٍ» او یک ضربت به من زد شما هم یک ضربت به او بزنید.
22. حضرت ابراهیم و یعقوب علیهما السلام هم به فرزندان خود چنین وصیّت‏ مى‏کنند:
23. وصیّت‏ : یکى دیگر از بحث‏هاى لازم در آستانه مرگ، بحث از وصیّت‏ است. گر چه وصیّت‏ مخصوص وقت مرگ نیست و بهتر است انسان در اوّلین فرصت وصیّت‏نامه خود را تهیه کند، لکن چون معمولًا در آستانه مرگ وصیّت‏ مى‏نمایند
24. گر چه وصیّت‏ کردن مستحب است، ولى تعبیر قرآن با جمله‏ «کُتِبَ علیکم» آمده و این عیناً همان تعبیرى است که در تشریع روزه بکار برده شده است و تعبیرات قرآن وسفارشات پیشوایان دین آن را تا مرز وجوب پیش برده است.
25. وصیّت‏، به قدرى مهم است که پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: هر که وصیّت‏ کرده بمیرد، گویا شهید از دنیا رفته و هر که وصیّت‏ نکرده از دنیا برود، گویا به مرگ جاهلیّت و مانند افراد قبل از اسلام مرده است.
26. نقش وصیّت‏ : وصیّت‏، نشانه دقّت و اهل حساب و فکر بودن انسان است.
27. وصیّت‏، نشانه احترام به حقوق است.
28. وصیّت‏، یاد مرگ بودن انسان است.
29. وصیّت‏، استمرار بخشیدن به اهداف عالى انسان است.
30. وصیّت‏، پر کردن خلاءهاى اقتصادى افراد محروم است.
31. وصیّت‏، بهره‏گیرى از چیزهایى است که یک عمر جمع کرده است.
32. وصیّت‏، راه جبران کارهایى است که خود در زمان حیات انجام نداده است.
33. وصیّت‏، یادگارى انسان بعد از مرگ و یادبود وزنده کردن یاد خود است.
34. شرایط وصیّت‏ : در وصیّت‏ چند مسئله را باید مورد توجه قرار داد:
35. در وصیّت‏ تنها توجه به مسائل مالى نباشد، بلکه از قرآن الهام بگیریم که مى‏فرماید: هنگامى که مرگ یعقوب فرا رسید، فرزندان خود را فراخواند و از آنان پرسید: «ما تَعبُدونَ مِن بَعدى» شما بعد از من چه چیزى را خواهید پرستید؟
36. امیرالمؤمنین علىّ علیه السلام بعد از ضربت خوردن و در آستانه شهادت در اوّلین جمله وصیّت‏ خود، فرزندانش را به تقوا سفارش مى‏فرماید.
37. بنابراین وصیّت‏ نباید تنها جنبه‏هاى مالى و مادّى داشته باشد. زیرا توصیه‏ها و سفارشات انسان در آخرین لحظات زندگى، براى تمام بستگان از خاطرات فراموش نشدنى است.
38. در وصیّت‏ نباید انسان سوءاستفاده کرده و حقوقى را ضایع کند و بخاطر انتقام، ناراحتى‏هاى خود را دفع کند، بلکه باید مصلحت و عدالت و نیاز و ضرورت‏ها را در نظر بگیرد. زیرا در حدیث مى‏خوانیم: کسى که در وصیّت‏ خود ظلم کند، مرتکب گناه کبیره شده است.
39. در وصیّت‏ باید حقوق فرزندان را مراعات کند.
40. پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله ضمن وصیّتى به حضرت على علیه السلام فرمودند: کسى که خوب وصیّت‏ نکند، جوانمرد نیست و شفاعت ماهم شامل او نمى‏شود.

                   اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم