خطبه همام[در وصف متقین ]. آئینه ایست پیش روى مؤمنین، تا خود را با معیارهاى متّقین مقایسه کنند. با 133 نکته فضیلت وصیت حضرت از آقا جانم امیرالمومنین علی بن ابی طالب علیه السلام به اصحاب خود
دوشنبه, ۲۱ آذر ۱۴۰۱، ۰۴:۳۴ ب.ظ
بسم الله الر حمن الرحیم
اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
- بیش از 120 کتا ب از نهج البلاغه ؛ ترجمه و شروح آن از آقا جانم امیرالمومنین علی بن ابی طالب علی علیه السلام در دانش نامه علوی آمده است بعضا با شناسنامه و یا نام و زبان کتاب آورده شده در نمایش پردازش اربعیه حسینی ملاحظه فرمایی. https://safarzade.blog.ir/
- و از جمله کلام نصیحت فرجام آن امام همام است علیه السّلام: (کان یوصى به اصحابه) که وصیّت مىکند به آن صحابههاى خود را به این وجه که: (تعاهدوا امر الصّلوة) تعهّد کنید کار نماز را که مناجات است با حضرت قاضى الحاجات (و حافظوا علیها) و محافظت نمایید بر آن با شرایط و ارکانش در جمیع اوقات (و استکثروا منها) و بسیار خواهید از نماز به کثرت و مداومت (و تقرّبوا بها) و نزدیکى جویید از آن به سوى قرب حضرت عزّت (کانت على المؤمنین) هست بر جمیع مؤمنان (کتابا موقوتا) فریضه کرده شده، که تعیین نموده شده است وقت آن (الا تسمعون) آیا نشنیدهاید و گوش فرا نداشتهاید (الى جواب اهل النّار) به جواب اهل دوزخ (حین سئلوا) وقتى که پرسیده شوند ایشان (ما سلککم فى سقر) چه چیز در آورد شما را در دوزخ (قالوا لم نک من المصلّین) گویند نبودیم ما از نماز گذارندگان (و انّها) و به تحقیق که نماز (لتحتّ الذّنوب) هر آینه مىریزاند گناهان را (حتّ الورق) همچه ریختن برگ از درختان (و تطلقها) و رها مىکند . خطبه همام : تنبیهالغافلین . ص 60 ..
- خطبه یک صد و هشتاد و هشتم: [در وصف متقین ]. کاوشىدرنهجالبلاغه : به نظر من، این خطبه ، همچون آئینهایست پیش روى مؤمنین، تا خود را با معیارهاى متّقین مقایسه کنند. ( خطبه آینه ) - 133 نکته فضیلت در وصف متقین 2-
- خطبه همام وصیت حضرت از آقا جانم امیرالمومنین علی بن ابی طالب علی علیه السلام به اصحاب خود دارای سرفصل هایی است که در این مختصر خدمت حضرات اساتید محترم جهت الگو گیری و بهروری و رفع نواقص آمده شده ؛ هَلْ مِنْ نَاصِرٍ یَنْصُرُنِی و هل ٍمِنْ مَعِین یُعینونی
- خلق الخلق حین خلقهم، پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که از اطاعتشان بی نیاز ؛ و از نافرمانی آنان در امان بود. المعجمالموضوعی .ص 64 .
- خلق الخلق حین خلقهم، مِنْ غَیْرِ رَوِیَّةٍ، إِذْ کَانَتِ الرَّوِیَّاتُ لَا تَلِیقُ إِلَّا بِذَوِی الضَّمَائِرِ وَ لَیْسَ بِذِی ضَمِیرٍ فِی نَفْسِهِ. خَرَقَ عِلْمُهُ بَاطِنَ غَیْبِ السُّتُرَاتِ، وَ أَحَاطَ بِغُمُوضِ عَقَائِدِ السَّرِیرَاتِ. پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که بدون روایات، چون روایات جز برای وجدان‌ها مناسب نبود، نه وجدان در خود. علم او در اسرار غیبی سوتره رخنه کرد و در راز آموزه های پنهانی پنهان شد. الهادیإلىموضوعاتنهج.. ص 30 .
- خلق الخلق حین خلقهم، عَلَى غَیْرِ تَمْثِیلٍ، وَ لَا مَشُورَةِ مُشِیرٍ، وَ لَا مَعُونَةِ مُعِینٍ، فَتَمَّ خَلْقُهُ بِأَمْرِهِ، وَ أَذْعَنَ لِطَاعَتِهِ، فَأَجَابَ وَ لَمْ یُدَافِعْ، وَ انْقَادَ وَ لَمْ یُنَازِعْ. پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که غیر از آن نظری نیست و منصوبی نیست پس به فرمان او آفریده شد و مطیع او شد و جواب داد و نزاع نکرد.. الهادیإلىموضوعاتنهج.. ص 19.
- لیس مذ خلق الخلق حین خلقهم،استحقّ اسم الخالق، و لا بإحداثه البرایا استحقّ اسم البارىء، فرّقها لا من شیء و ألّفها لا بشیء، و قدّرها لا باهتمام. پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که او سزاوار نام خالق بود و نه با خلقت، سزاوار نام مبتکر بود. بدون هیچ چیز آن را جدا کنید، بدون هیچ چیز آن را بنویسید و بدون علاقه از آن قدردانی کنید. نهجالسعادة .ج 3 . ص 47 .
- و هو الّذی خلق الخلق حین خلقهم، على غیر مثال امتثله، و لا مقدار احتذى علیه من خالق کان قبله، پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که بدون مثالی که از آن پیروی کرد و هیچ معیاری وجود نداشت که بتواند از آفریدگاری که پیش از او بود تقلید کند. نهجالسعادة .ج 1 .ص 610 .
- الّذی خلق الخلق حین خلقهم،لعبادته، و أقدرهم على طاعته بما جعل فیهم، و قطع عذرهم بالحجج فعن بیّنة هلک من هلک، و عن بیّنة نجا من نجا و للّه الفضل مبدئا و معیدا. پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که او را بپرستند و با آنچه در میانشان قرار داد آنان را اطاعت کردند و عذرشان را با حجت قطع کرد، پس به دلیل هلاک شد و به دلیل نجات یافت، و فضل و اصل از آن خداست. تکرار کننده نهجالسعادة .ج 1. ص 603 .
- .إنّ اللّه عزّ و جلّ خلق الخلق حین خلقهم،بالحقّ، و لا یرضى من أحد إلّا بالحقّ، و فی سلطان اللّه تذکرة ممّا خوّل اللّه، پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که به حق و هیچ کس جز به حق راضی نمی شود و در نزد خداوند تذکری است از آنچه خداوند اجازه داده است. نهجالسعادة .ج 1.ص 467.
- خلق الخلق حین خلقهم، عَلى غَیْرِ اصْلٍ، وَ ابْتَدَأَهُمْ عَلى غَیْرِ مِثالٍ، وَ رَفَعَ السَّمآءَ بِغَیْرِ عَمَدٍ، پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که بدون پایه، و آنها را بدون مثال آغاز کرد، و آسمان را بدون قصد بالا برد. نهجالبلاغةالثانی .ص 47 .
- خلق الخلق حین خلقهم،بعِلْمِهِ، وَ اخْتارَ مِنْ خِیارِ صَفْوَتِهِ امَنآءَ وَحْیِهِ، وَ خَزَنَةً عَلى امْرِهِ، نهجالبلاغةالثانی .ص 11. پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که او با علم خود، از میان بهترین نخبگان خود، متولیان وحی و حافظان امور خود را برگزید. نهجالبلاغةالثانی .ص 47 .
- فإنّ اللّه سبحانه و تعالى خلق الخلق حین خلقهم،حین (إلى قوله) و وضعهم من الدّنیا مواضعهم، پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که هنگامی که (به قول او) و آنها را در دنیایی که هستند قرار دهید، نهجالبلاغة(مؤسسة) .ص 576 .
- خلق الخلق حین خلقهم،على غیر تمثیل (إلى قوله) و انقاد و لم ینازع، پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که بدون نمایندگی (به آنچه گفت) و رهبری کرد و مناقشه نکرد، ص 177، س 7.
- خلق الخلق حین خلقهم، من غیر رویّة (إلى قوله) پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که بدون دیدن (به قول او) اعتقادات وباور های تخت، (و" السُّرُرُ" جمع سَرِیر، و هو مجلس السرور،) عقائد السّریرات، ص 119، س 10.
- خلق الخلق حین خلقهم،عَلَى غَیْرِ تَمْثِیلٍ وَ لَا مَشُوْرَةِ مُشِیرٍ وَ لَا مَعُونَةِ مُعِینٍ فَتَمَّ خَلْقُهُ بِأَمْرِهِ وَ أَذْعَنَ لِطَاعَتِهِ فَأَجَابَ وَ لَمْ یُدَافِعْ وَ انْقَادَ وَ لَمْ یُنَازِعْ وَ مِنْ لَطَائِفِ صَنْعَتِهِ وَ عَجَائِبِ خِلْقَتِه . بدون وکالت، بدون مشاوره مشاور و بدون کمک شخص منصوب او را به فرمان او آفرید و تسلیم اطاعت او شد، پس جواب داد و دفاع نکرد و تسخیر نکرد و اختلافی نکرد و از فیض های پیشه و شگفتی های خلقتش. نهجالبلاغة(مؤسسة) ص 177 . پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که
- خلق الخلق حین خلقهم، مِنْ غَیْرِ رَوِیَّةٍ إِذْ کَانَتِ الرَّوِیَّاتُ لَا تَلِیقُ إِلَّا بِذَوِی الضَّمَائِرِ وَ لَیْسَ بِذِی ضَمِیرٍ فِی نَفْسِهِ خَرَقَ عِلْمُهُ بَاطِنَ غَیْبِ السُّتُرَاتِ وَ أَحَاطَ بِغُمُوضِ عَقَائِدِ السَّرِیرَاتِ . پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که بدون روایات، چون روایات جز برای اهل وجدان مناسب نبودند و وجدانی در خود ندارد که علم او به اسرار نهان را زیر پا بگذارد . نهجالبلاغة(مؤسسة) .ص 119.
- خلق الخلق حین خلقهم، بلا شریک أعانه على ابتداع عجائب الأمور لم یولد سبحانه فیکون فی العز مشارکا، و لم یلد فیکون موروثا هالکا. پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که بدون شریکی که او را در ابداع شگفتی ها یاری کند، او سبحان الله متولد نشد، پس در شکوه و جلال شریک بود، و زاده نشد، پس وارث محکوم به فنا بود نهجالبلاغة(صبحیالصالح) .ص 759 .
خلق الخلق حین خلقهم، مِنْ غَیْرِ رَوِیَّةٍ- إِذْ کَانَتِ الرَّوِیَّاتُ لَا تَلِیقُ إِلَّا بِذَوِی الضَّمَائِرِ- وَ لَیْسَ بِذِی ضَمِیرٍ فِی نَفْسِهِ- خَرَقَ عِلْمُهُ بَاطِنَ غَیْبِ السُّتُرَاتِ- وَ أَحَاطَ بِغُمُوضِ عَقَائِدِ السَّرِیرَاتِ . پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که نقل نمی شود - وقتی روایات فقط با سرگردانی چریک ها تناسب داشت - و فی نفسه ضمانت نیست - علم به علم او نهجالبلاغة(صبحیالصالح) .ص 155.
- خلق الخلق حین خلقهم، پس جمیع فیوض الهیه، پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که بر هر کس که فائض شود، اوّلا و بالذات به روح اقدس آن حضرت وارد مىگردد، و بعد از آن مترشّح مىشود به ما دون او، کما قال تعالى: وَ إِنَّکَ لَتُلَقَّى الْقُرْآنَ مِنْ لَدُنْ حَکِیمٍ عَلِیمٍ و قال سبحانه: الرَّحْمنُ عَلَّمَ الْقُرْآنَ. منهاجالولایة .ج 1 .ص 589 .
- فاعلم أنّ اللّه تعالى لمّا خلق الخلق حین خلقهم،خلقهم أصنافا، و جعل فى کلّ صنف خیارا، و اختار من الخیار خواصّ و هم المؤمنون، و اختار من المؤمنین خواصّ و هم الأولیاء، و اختار من هؤلاء الخواصّ خلاصة و هم الأنبیاء، و اختار من الخلاصة نقاوة و هم أنبیاء الشرائع المقصورة علیهم، پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که آنها را طبقاتى آفرید و در هر طبقه اى انتخاب کرد و از میان نخبگان برگزیده که مؤمنان هستند برگزید و از میان مؤمنان نخبگان را برگزید و آنها اولیاءند و از آن نخبگان نخبگان را برگزید. و آنان پیامبرانند و از نخبگان، پاکی را برگزیدند و آنان پیامبران شرایع محدود به آنان هستند. منهاجالولایة .ج 1.ص 447.
- خلق الخلق حین خلقهم، فى أزل الأزل. فإذا أراد خلق روحه، نظر بجماله إلى جلاله و نظر بجلاله إلى جماله. فظهر من النظرین روح آدم علیه السلام. فجعلها بصفة الخاصّ و نفخ فى روحه روحا، و هو علم الصفات بفعل الخاصّ الذى یتعلّق بالذات. پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که در ابدیت. پس اگر بخواهد روح خود را بیافریند، به جمالش به جلالت او می نگرد و به جمالش به جمال او می نگرد. سپس روح آدم علیه السلام از هر دو چشم ظاهر شد. پس آنها را با صفت خاص آفرید و روحی در روح او دمید که علم به صفات به فعل خاص مربوط به ذات است. منهاجالولایة ج .1.ص 230.
- خلق الخلق حین خلقهم، بحکمته بلا اقتداء و لا اصابة خطأ و لا بحضور جماعة و ملأ، و هذا کقوله تعالى «ما أَشْهَدْتُهُمْ خَلْقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لا خَلْقَ أَنْفُسِهِمْ وَ ما کُنْتُ مُتَّخِذَ الْمُضِلِّینَ عَضُداً» پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که با حکمت او، بدون تقلید، بدون اشتباه و بدون حضور گروه و مجلس، و این چنان است که حق تعالی می فرماید: «نه من شهود خلق السموات و الارض و لا خلقت. خودشان، و من گمراهان را پشتیبان نمی‌گیرم»منهاجالبراعة(راوندى) ج 2 ص 221.
- خلق الخلق حین خلقهم، على غیر تمثیل، و لا مشورة مشیر، و لا معونة معین، فتم خلقه بأمره، و أذعن لطاعته، فأجاب و لم یدافع، و انقاد و لم ینازع. منهاجالبراعة(راوندى) ج 2 ص 95. پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که
- فانّ اللّه سبحانه خلق الخلق حین خلقهم ؛ غنیا عن طاعتهم بی نیاز در اطاعت آنها ؛ منهاجالبراعة(الخوئی) .ج 12. ص 115
- خلق الخلق حین خلقهم ؛لم یحتج إلى مکان غنیّا عنه فهو بالصّفة التی کان لم یزل علیها او به مکانی ضروری برای او نیاز نداشت، زیرا هنوز در آن بود. منهاجالبراعة(الخوئی) .ج 10.ص .248.
- خلق الخلق حین خلقهم ؛أنّه تعالى کان و لا عرش و لا مکان، و لما پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که حق تعالی بود و عرش و مکان نبود و چرا
- إنّما یدرک نفسه فی مثال من صورة و حجم و مقدر (خلق الخلق على غیر تمثیل) پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که فقط در مصداق صورت و اندازه و تقدیر (خلق خلق بدون نمایندگی) روش زبردستی منهاجالبراعة(الخوئی).ج 9 .ص 260 .
- خلق الخلق حین خلقهم على غیر تمثیل، و لا مشورة مشیر، و لا معونة معین، پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که بدون وکالت، نه نصیحت مشاور و نه کمک یک معین منهاجالبراعة(الخوئی) .ج 9 . ص 255.
- خلق الخلق حین خلقهم إلخ».. انه تعالى واجب الوجود بذاته و صفاته، فهو- إذن- غنی عن کل شیء، و الیه یفتقر کل شیء وجودا و بقاء، و تقدم ذلک مرارا. فیظلال پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که او جل جلاله به ذات و صفاتش واجب الوجود است، پس او - پس - محتاج به هر چیزی است، و همه چیز نزد او به وجود و بقاء محتاج است و این بارها ارائه شده است نهجالبلاغة .ج 3 .ص 164.
- خلق الخلق حین خلقهم - و یروى حیث خلقهم و هو غنی عن طاعتهم- لأنه لیس بجسم فیستضر بأمر أو ینتفع به- پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که و نقل مى کند که آنها را در کجا آفریده است و مستقل از طاعت آنهاست - چون جسم نیست پس چیزى به او ضرر مى رساند یا از آن سود مى برد - شرحنهج..(ابنأبیالحدید) .ج 10.ص 134.
- خَلَقَ الْخَلْقَ حینَ خَلَقَهُمْ ، فَأَلْزَمَهُمْ عِبَادَتَهُ، وَ کَلَّفَهُمْ طَاعَتَهُ، تمام. پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که او آنها را به عبادت خود واجب کرد و آنها را به اطاعت از او واجب کرد. نهجالبلاغة .ص 194 .
- فان اللَّه سبحانه و تعالى خلق الخلق حین خلقهم غنیا عن طاعتهم»... وَ لِلَّهِ جُنُودُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ...... وَ لِلَّهِ خَزائِنُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ... وَ قالَ مُوسى إِنْ تَکْفُرُوا أَنْتُمْ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ جَمِیعاً فَإِنَّ اللَّهَ لَغَنِیٌّ حَمِیدٌ. پس از ستایش پروردگار! همانا خداوند سبحان پدیده هارا در حالی آفرید که . سرشار از اطاعت از آنها». و لشکریان آسمانها و زمین از آن خداست. و خزانه های آسمان ها و زمین از آن خداست. و موسی گفت: «اگر شما و همه اهل زمین کافر شوند، خداوند بی‌نیاز و ستوده است»بهجالصباغة .ج 12.ص 416.
- فان اللَّه سبحانه و تعالى خلق الخلق حین خلقهم : اگر حکیم خلق را خلق کرده است و آنها را تکلیف کرده است و ایشان را برگردانیده است براى خاطر پاداش دادن یا براى ایمان و عمل صالحات و نصب کرده است براى ایشان یک معصومى که گفتارش یقین را برساند غرضش نقض کرده است و نقض غرض باطل است.
- فان اللَّه سبحانه و تعالى خلق الخلق حین خلقهم : مىخواهد بگوید جمال و زیبایى او بىنیاز از عشقورزى ماست، او گلى است که از نغمهسرایى بلبلها بىنیاز است (انَّ اللَّهَ خَلَقَ الْخَلْقَ حینَ خَلَقَهُمْ غَنِیّاً عَنْ طاعَتِهِمْ)[1]، او بىنیاز مطلق است از طاعت ما، از عشقورزى ما، از عبادت ما و از همه چیز.
- خلق الخلق حین خلقهم : داستان معروفى در نهج البلاغه است. مردى به نام همّام بن شریح که خودش مردى زاهد و متقى بوده و یک آمادگى و صفایى داشته مىآید خدمت حضرت و عرض مىکند:
- یا امیرَ المؤمنین! صِفْ لِىَ الْمُتَّقینَ. براى من اوصاف متقیان و با تقواها را بگو، متقیان چه صفاتى دارند؟ حضرت مثل اینکه تفرّس کرد که گفتن این جملهها براى این آدم خالى از یک نوع خطرى نخواهد بود. اول دو سه جمله، خیلى سر بسته و مختصر و ساده گفتند:
- یا هَمّامُ اتَّقِ اللّهَ وَ أَحْسِنْ فَانَّ اللّهَ مَعَ الَّذینَ اتَّقَوْا وَ الَّذینَ هُمْ مُحْسِنونَ. گفت: یا امیر المؤمنین! این براى من کافى نیست، دلم مىخواهد چهره متقیان را براى من ترسیم و مشخص بیان کنید.
- فرمود: فَانَّ اللّهَ سُبْحانَهُ وَ تَعالى خَلَقَ الْخَلْقَ حینَ خَلَقَهُمْ غَنِیّا عَنْ طاعَتِهِمْ آمِنا مِنْ مَعْصِیَتِهِمْ لِانَّهُ لا تَضُرُّهُ مَعْصِیَةُ مَنْ عَصاهُ وَ لا تَنْفَعُهُ طاعَةُ مَنْ اطاعَهُ ... فَالْمتقون فیها هُمْ اهْلُ الْفَضائِلِ مَنْطِقُهُمُ الصَّوابُ وَ مَلْبَسُهُمُ الْاقْتِصادُ. خلق چنیناند و متقیان کسانى هستند که فضیلتها را ربودهاند. آنگاه بیان فرمود که سخن گفتن متقیان چگونه است، لباس پوشیدنشان چگونه است، راه رفتنشان چگونه است، شبشان چگونه است، روزشان چگونه است، معاشرتشان با خانوادهشان چگونه است.
- در حدود 130 صفت براى متقین ذکر کرد. همین طور که حضرت ذکر مىکرد، این مرد که یک آمادگى و صفایى داشت، تدریجا برافروختهتر مىشد و کم کم انگار در این عالم نیست. هنوز سخنان على به پایان نرسیده بود که فریادى شنیدند. رفتند بالاى سرش، دیدند از دنیا رفته.
- شَهِقَ شَهْقَةً فَماتَ. فریادى شنیدند. رفتند بالاى سرش، دیدند از دنیا رفته. آنوقت حضرت فرمود: هکَذا تَصْنَعُ الْمَواعِظُ الْبالِغَةُ بِاهْلِها. اگر موعظه، رسا و موعظه شنو اهل موعظه باشد موعظه اینچنین مىکند.
( خطبه آینه ) - 133 نکته فضیلت در وصف متقین 2- امید است مورد استفاده قرار گیر .. هَلْ مِنْ نَاصِرٍ یَنْصُرُنِی و هل ٍمِنْ مَعِین یُعینونی
اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
