جلسه 35 بصیرت در نهج البلاغه – تضرع و خوف،- پروردگارت را در دل خود، از روى تضرع و خوف، آهسته و آرام، صبحگاهان و شامگاهان، یاد کن؛ و از غافلان مباش!

بسم الله الرحمن الرحیم

اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم

0. جلسه 35 بصیرت در نهج البلاغه – موضوع چهارمین جلسه مواتع رشد بصیرت – در باره غفلت    10/4/1402 برشما باد تبریک روزعرفه – عید قربان – هفته ولایت ؛ عید سعید غدیر برهمگی مبارک ..
1. تضرع و خوف،- پروردگارت را در دل خود، از روى تضرع و خوف، آهسته و آرام، صبحگاهان و شامگاهان، یاد کن؛ و از غافلان مباش!وَ اذْکُرْ رَبَّکَ فی‏ نَفْسِکَ تَضَرُّعاً وَ خیفَةً وَ دُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ وَ لا تَکُنْ مِنَ الْغافِلینَ (اعراف/205)
2. اهم مطالب - یاد خدا درهمه حال وهمه جا بیداری دلها وکناررفتن ابرهای تاریکی غفلت  از قلب آدمی است.
3. نکته ها1- پیامبران نیز باید پیوسته به یاد خدا باشند، تا چه رسد به دیگران. 2- قرآن، علاوه بر ذکر زبانى، ذکر قلبى و درونى را هم مى‏ستاید. «فِی‏ نَفْسِکَ‏» 3- یاد خدا وقتى غفلت‏زدایى مى‏کند که بدون تظاهر و سر وصدا باشد، وگرنه خودش نوعى سرگرمى و غفلت مى‏شود.5- آن ذکر و یادى بیمه کننده‏ى انسان است که عاشقانه و سوزناک و پیوسته و در هر صبح و شام باشد.
4. 6- یاد خدا در همه حال - در آغاز هر روز و هنگام شروع به کار و تصمیم‏گیرى و در پایان هر روز و هنگام جمع‏بندى و نتیجه‏گیرى باید به یاد خدا بود.7- آنان که هر صبح و شام، خدا را یاد نمى‏کنند، از غافلانند. 8- غفلت از خداوند، بر اثر خودبزرگ‏بینى و استکبار است. 9-از غافلان و نادانان نباشید. «وَ لا تَکُنْ‏ مِنَ‏ الْغافِلِینَ‏»، و «فَلا تَکُونَنَّ مِنَ الْجاهِلِینَ»
5. یا خدا و احساس مسؤولیت -. احساس مسؤولیت  و روشن بینی وهر دو عمل مثبت وسازنده است. ذکر ویاد پروردگار را به دوقسم تقسیم کرده اند- یکی در دل ویکی به زبان وآهسته –
6. تعریف تضرع وخفیه – تضرع از ضراعه به معنی تملق توام با نوعی خشوع وخضوع است. و- خفیه یک نوع فرافکنی دارد میل ندارد که به او نزدیک شود. چون هول وترس یا  خوف ورجاء است؛ خوف وتضرع یا در خدا قیمت دارد .نزدیک گناه و حرام نرود وانجام ندهد اهل بصیرت است؛
7. تضرع و خوف،- خداوند هزار ویک اسم دارد ؛ اسماء جلالیه ؛ اسماء جمالیه ، جمع آنها اسماء الحسنی شامل هردو می شود نجات انسان از اسماء حسنی است – حزن در پرهیز از گناه . و شوق دیدار درعبادت وذکر است؛     
8. مراحل غافلین - غافلین چه کسانی هستند؟ غافل چند مرحله دارد! 
9. غفلت وتوجه1- یک لحظه ای متوجه می شود؛ برمی گردد جبران می گند مانند کسی که یک کوچه یا یک خیابان را در آدرس اشتباه رفته برمی گردد صحیح می رود جبران می کند؛
10. غفلت به زمان 2- یک مر حله غفلت به زمان ویک سال ویک عمر انسان برمی گردد! یکی از علماء برزگ در حدود دوسال فکر کردند که چه طور از این آقا جدا شوند !
11. غفلت و لزوم توجه مستمر 3- قسمت سوم غفلت _ حضرت علامه طبا طبایی (رحمه الله تعالی علیه) در تفسیر آیه «وَ لا تَکُنْ‏ مِنَ‏ الْغافِلِینَ‏»،- مستمرا ؛ و پیوسته  باید انسان از غفلت دوری کند
12. غفلت و دام شیطان – حضرت می فرمایند: غفلت در وجود این فرد خانه کرده است فی نفسه .. ایشان می فرمایند : لحظه به لحظه ؛  دقیقه به دقیقه ؛ ساعت به ساعت ؛ انسان از غفلت دوری کند؛ یک عکسی از آقای دکتر حسابی در آخرعمر گرفته اند که در بستر بیمارستان در حالی تحت مراقبت پزشکی شددید بود ولیکن دکتر حسابی مشغول مطالعه کتاب وضدودن  غفلت تا اواخر لحظات عمر خود بسر می برد. از مطلب نتیجه می گیریم تلاش بی رفع غفلت برای انسان مستمر باید باشد والا اگر مستمر نباشد؛ غفلت انسان را به دام انداخته ودر پایان هلاکت  ارمغان دارد-«وَ لا تَکُنْ‏ مِنَ‏ الْغافِلِینَ‏»،- 
13. ذکر قلبی ؛ لسانی ؛ عملی - رفع غفلت فقط به لفظ توبه نیست بکه به قلب وبه عمل باید نمود داشته والا 70 بار هم توبه کند و در کردار ورفتارجامعه نباشد؛ و بصیرت در عمل نباشد اثر ذکر را ندارد-
14. عبرت از گذشت زمان - قال علی (علیه السلام): در خطبه 157 بند 3و4- .می فرمایند:  آنچه در آن موجود است همیشه و دائم باقى نمیماند، رفتار آخر آن مانند اول آنست، امور و آثار آن بر یک دیگر پیشى میگیرند و نشانه‏هاى رفتار آن کمک و معاون یک دیگرند (در دنیا گرفتاریها و آسودگى و فقر و ثروت و بیمارى و سلامتى و عزت و ذلت براى افراد مردم باشد و ارزش و اعتبارى براى روزگار نیست و باید از رفتار آن عبرت گرفت و دل بآن نبست) پس گویا شما با قیامت قرین هستید .فمن شغل نفسه‏ بغیر نفسه‏ تحیّر فی الظّلمات و ارتبک فی الهلکات و مدّت به شیاطینه فی طغیانه و زیّنت له سیّى‏ء
15. سر گردانی وگرفتاری - هر کسی که به غیر خودش مالک نفس خود شد در تاریکی بسر می برند  وبه سرگردانی ها گرفتارمی شود ؛  تحیر فی طبقات ظلمه - ظلمت  فکری – عملی – تحیر فی الهلکات تحیر به الهلاکت – شیطان در خانه اش لونه می کند- دیگر رهایش نمی کند ؛ حضرت آِیت الله درقم یک تلگراف زد به شاه از آن به بعد شیطان سوارش شد. دیگر این آدم  گرفتارشیطان شد وازغفلت رهایی ندارد؛
16. وظیفه انسان مومن انقلابی - ؛«وَ لا تَکُنْ‏ مِنَ‏ الْغافِلِینَ‏»،– یک موضوع را دردنیا باید همیشه مد نظر داشته باشیم : «حاسبوا انفسکم قبل أن تحاسبوا» و اینگونه محاسبه‏ها، زمینه‏ى بیدارى انسان و نبود آن نشانه‏ى غفلت اوست. . یک بخش زندگی خودت بگذار برای محاسبه ؛ این محاسبه رسالت بزرگهی است  و الا گرفتارمی شوی ! کارهای خودت را سرکشی کن ؛ سرکشی نکنی نتیجه عقلت مانع رشد بصیرت می شود؛
17. صفات اهل ذکر- ؛  صفات اهل ذکر-  (این نور هدایت) در خانه‏هایى است که خدا اذن داده رفعت یابند و نام او در آنها ذکر شود. در آنها بامدادان و شامگاهان او را تسبیح گویند. مردانى که هیچ تجارت و معامله‏اى، آنان را از یاد خدا و برپاداشتن نماز و پرداخت زکات، به خود مشغول نمى‏سازد،. خطبه 222 بند7. فی‏ بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فیها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصال‏ .. رِجالٌ لا تُلْهیهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللَّه‏. ( سوره النور : 36).. فَلَمْ تَشْغَلْهُمْ‏ تِجارَةٌ وَ لا بَیْعٌ‏ عَنْهُ یَقْطَعُونَ بِهِ أَیَّامَ الْحَیَاةِ وَ یَهْتِفُونَ بِالزَّوَاجِرِ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ فِی‏ أَسْمَاءِ الْغَافِلِینَ‏ (خطبه 222نهج البلاغه)
18. این خطبه 222 را ؛  چند بار بخوانید بند بند آنرا توجه کنید حضرت می فرمایند : ؛ مردمی هستند که ذکر خدا را به جای دنیا برگزیده اند ؛ هیج تجارتی وهیچ خرید وفروشی آنهارا از یاد خدا غافل نمی کند اینها با یا خدا روزگار می گذراند  ایها اهل ذکرند ؛ غافلان را هشدارمی دهد به کیفر های الهی ..
19. دنیا چه چیزدر گوش غافلین می کند؟ ؛1- غافلین را می ترساند 2- هشدارها دهد که غافلین از خواب غفلت بیدار شوند ولی گوش شنوا ندارند
20. اصحاب دیدند که پیامبر شروع کرد به گریه  سوال کردند که برای چه گریه می کند؟ حضرت فرمودند : برای یک عده ای که غافلند دلم برای آنها می سوزد 3- دعوت به عدالت می کنند در حالی که خودشان عمل به عدالت نمی کنند به حکمت 332یا 331 به این مضمون آمده است- روایت را پیدا نکردم !!
21. ذکر وزمینه شکر وسپاس- نکته خداوند در سوره بقره آیه 152 . فَاذْکُرُونی‏ أَذْکُرْکُمْ وَ اشْکُرُوا لی‏ وَ لا تَکْفُرُونِ.. ذکر خدا و نعمت‏هاى او، زمینه‏ى شکر و سپاس است. چنانکه غفلت از یاد خدا، مایه‏ى کفران است.  می فرماید : مرا یاد کنید تا من شما را یاد کنم بزرگان گفته اند قبل از اینکه ما بخواهیم خدا را ذکر کنیم او ما ذکر کرده است ؛ چون که او خالق وما مخلوقش هستیم
22. سوال ذکر خدا چیست ؟ ذکر خدا تنها با زبان نیست گر چه زبان تر جمان قلب است ؛ بلکه انسان مومن با تقوای معتقد انقلابی با تمام وجود وجان توجهاتش به یاد حق وبا همه وجودش دربست به یاد خداست.
23. ذکر وامید وعدم ترس - حضرت امیر المومنین پرچم را در جنگ جمل به دست محمد حنفیه دادند وفرمودند .اگر کوهها از جاى کنده شود، تو جاى خویش بدار! دندانها را بر هم فشار، و کاسه سرت را به خدا عاریت سپار! پاى در زمین کوب و چشم بر کرانه سپاه نه، و بیم بر خود راه مده! و بدان که پیروزى از سوى خدا است! تَزُولُ الْجِبَالُ وَ لَا تَزُلْ عَضَ‏ عَلَى‏ نَاجِذِکَ‏ أَعِرِ اللَّهَ جُمْجُمَتَکَ تِدْ فِی الْأَرْضِ قَدَمَکَ ارْمِ بِبَصَرِکَ أَقْصَى الْقَوْمِ وَ غُضَّ بَصَرَکَ وَ اعْلَمْ أَنَّ النَّصْرَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ سُبْحَانَه‏ .(خطبه 11نهج البلاغه)
24. مصداق بازر ذکر در این زمان - مصداق بارز ما در این زمان حضرت امام رحمه الله می باشد که ده بند ازنفس اماره عبور کردند ؛ یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ (الفجر27) با این مقام وداشتن چنین روح سرش را صلوات از بدن جدا کردند لذا ذکرفقط ذکر زبانی نیست بلکه قلب وعمل را باید همراه داشته باشد.شعاعر ده بند نفس اماره را به شعر آورده که قابل توجه است. می فرماید : خواهی که شود دل تو چون آینه ..... ده چیز برون کن از درون سینه ..... کبر وحسد وبخل و حرام و غیبت ..... ظلم وطمع و حرص و ریاء وکینه ؛  
25. یادآوردن خدا در هر حال - حدیث وصیت حضرت پیامبراکرم (صل الله علیه وآله)  برعلی (علیه السلام ) با ده سند ومدرک فرمودند : خصال: در آنچه پیغمبر (صل الله علیه وآله ) بعلى (علیه السلام) سفارش کرد این بود که فرمود: اى على‏ سه چیز است که این امت را تواناى آن نیست: همراهى کردن با برادر دینى در مال و دارائى و انصاف دادن بمردم از طرف خود و قضاوت به نفع آنها بر ضرر خود، و یادآوردن خدا در هر حال (که مانع از گناه و خطا گردد). و آن ذکر «سبحان اللَّه و الحمد للَّه و لا اله الا اللَّه و اللَّه اکبر» نیست ولى هر گاه وارد شود آنچه را که بر او حرام مى‏شود بیمناک باشد خداى عز و جل را در نزد خدا و حرام را واگذارد. الخصال - فِیمَا أَوْصَى بِهِ النَّبِیُّ (صل الله علیه وآله) عَلِیّاً (علیه السلام)‏ یَا عَلِیُ‏ ثَلَاثٌ لَا تُطِیقُهَا هَذِهِ الْأُمَّةُ- الْمُوَاسَاةُ لِلْأَخِ فِی‏ مَالِهِ وَ إِنْصَافُ‏ النَّاسِ مِنْ نَفْسِهِ- وَ ذِکْرُ اللَّهِ عَلَى کُلِّ حَال.. وَ لَیْسَ هُوَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ- وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ- وَ لَکِنْ إِذَا وَرَدَ عَلَى مَا یَحْرُمُ عَلَیْهِ- خَافَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عِنْدَهُ وَ تَرَکَه‏
26.  3 چیز است که این امت توان انجامش را به طور کامل ندارند؛ مواسات در مقابل برادر دینی دین به طور مساوی نمی توانند انجام دهند وعمل کنند ؛  ادای حق مردم را به طور قضاوت عادلانه  و انصاف نمی توانند انجام دهند ؛ نفش شان بر آنها غلبه می کند  ذکر خدا را در هر حال باشد نمی تواند بجا اورند  ...لیس سبحانه الله .. منظور از ذکر فقط همین این ذکرلسانی وزبانی نیست بلکه قلب وعوامل موانع برای رشد بصیرت  می باشد. منظورازذکر دوری آن میزان کار حرام وگناهی که ذاکر متوجه آن می شود گرفتارش نشود؛ والا به وصیت عمل نکرده.
27. غفلت از یاد خدا- چند نکته غفلت از خدا گرفتاری وهلاکت.. روشن است که غفلت‏ از یاد خدا سبب هم‏نشینى با شیطان مى‏شود: «و من یعشُ عن ذکر الرّحمن نقیض له شیطانا فهو له قرین» انسان را به عذاب شدید و فزاینده‏اى گرفتار مى‏سازد: «و من یُعرض عن ذکر ربّه یسلکه عذاباً صَعَداً»  
28. جامعه بیدار- هر اندازه  خواب غفلت نباشد به همان انداز رشد بصیرت  است. جامعه‏اى بیدار است (نه غافل‏، نه خواب) و با بصیرت‏، خنثى کننده هر طرح شیطانى (انسى یا جنّى) است.
29. رشد بصیرت در شهداء - هر اندازه  درخواب غفلت باشد به همان انداز موانع رشد بصیرت واز غافین است. حسین (علیه السلام) شهید شد ولى به مردم آزادى و آگاهى داد و به بى اراده‏ها، اراده داد و به بى شعورها، شعور داد و به غافلین‏ هشدار داد و به خوابها بیدارى داد و مرده‏ها را زنده کرد.
30. مومن یک لا اله الا الله گوید با بصیرت در آسمان وزمین  وملایک صدای اورا می فهمند؛ بلکه یک یاعلی گوید ذکر وعبادت  جن وملک عرض وسماء با او همراهی کنند؛ فرمودند : . در باب ذکر است: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): ذِکْرُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عِبَادَةٌ وَ ذِکْرِی عِبَادَةٌ وَ ذِکْرُ عَلِیٍ‏ عِبَادَةٌ وَ ذِکْرُ الائِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ عِبَادَةٌ اختصاص مفید، ص 223
31. معرفت الهی -غرض از خلقت معرفت الهی است؛ که محبت  الهی می آورد  ومعرفت نفس و حساب نفس  حاصل نمی شود ؛ وحساب نفس حاصل نمی شود مگر به یا خدا . خداوند مى‏فرماید: «إِذا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ»، یاد خداوند دلهاى مؤمنان را مضطرب مى‏کند، ولى در جاى دیگر مى‏فرماید: «أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ‏ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»  با یاد خداوند دلها آرام مى‏گیرد.
32. بصیرت یعنی درعمل هم باشد - .واین یعنی بصیرت است . پیغمبر (صلّى اللَّه علیه و آله) فرموده: هر که خود را (از روى علم و دانش) شناخت پروردگارش را (هم از روى علم و دانش) شناخته پس (از شناختن پروردگار از روى علم و دانش) بر تو باد بعلم و دانش بآنچه که جز بآن عمل و کار (هر کس) صحیح و درست نیست، و آن علمى که جز بآن عمل و کار درست نیست اخلاص و پاکدلى است (عمل از روى علم و دانش یعنى از روى اخلاص بجا آورده شود، نه از روى رئاء و خودنمائى). . 14 -22- قَالَ النَّبِیُّ ص‏ مَنْ‏ عَرَفَ‏ نَفْسَهُ‏ فَقَدْ عَرَفَ‏ رَبَّهُ‏ ثُمَّ عَلَیْکَ مِنَ الْعِلْمِ بِمَا لَا یَصِحُّ الْعَمَلُ إِلَّا بِهِ وَ هُوَ الْإِخْلَاص‏
33. حد ذکر خدا- درمعنی ذکر و ذاکر و مذکور- می فرمایند ذکر حضرت پیامبر محمد بن عبدالله (صلّى اللَّه علیه و آله) وامام علی بن ابیطالب  (علیه السلام) است.   که ذکر وذاکر فانی در مذکور می شوند مذکور پروردگار عالم است. رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: هر کس زبان ذاکر داشته باشد، خیر دنیا و آخرت به او عطا شده است. و امام صادق علیه السلام فرمود: هر چیزى حدّى دارد جز ذکر خدا.
34. بصیرت در ذکر - بصیرت این است که بچه شهید 13 ساله برای وصیت خود به دیگران از 1001 اسم خدا استفاده کرد وصیت نامه نوشت .
35. این مطلب است که هیچ عبادتی بالا تر از ذکر خدا ویاد خدا وحاظر دانستن خدا نیست برای حصول بصیرت است؛
36. کلید همه‏ى بدبختى‏ها،- هیچ گناهی بالا تر از غفلت و مانع رشد بصیرت نیست؛ کلید همه‏ى بدبختى‏ها، غفلت‏ است. غفلت از خداوند، غفلت از معاد، غفلت از آثار و پیامدهاى گناه‏، غفلت از توطئه‏ها، غفلت از محرومان، غفلت از تاریخ و سنّت‏هاى آن و غفلت از جوانى و استعدادها وزمینه‏هاى رشد.
37. موانع رشد بصیرت - نتیجه موانع رشد بصیرت غفلت است اگر انسان اهل ذکر باشد مفید برای خود وجامعه ودرک حق وحقیقت خو وجامعه است.
38. عالم محضر خدا - برای اینکه ما برای جامعه مفید باشیم خدارا خاضر وناظر خود دانیم که عالم محضر خداست ؛
39. یاد خدا در همه حالات - هرکه یادخدا کند از کناه وحرام وغفلت در امن است ویاد خدا قطع شد در گناه وحرام وغفلت بسر برد درمنجلاب غافلین است. ودر میدان دشمن بازی می کنند؛والسلام
40. اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم. https://safarzade.blog.ir