133 نکته فضیلت در وصف متقین ده - و مشیهم التواضع ، علیه السّلام: (کان یوصى به اصحابه) که وصیّت مى‏کند به آن صحابه‏هاى خود را به این وجه که: باری تعالى خلق الخلق- حین خلقهم-

بسم الله  الر حمن الرحیم

اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم

1. 1. 1. بیش از 120 کتا ب از نهج البلاغه ؛  ترجمه و شروح آن از آقا جانم امیرالمومنین علی بن ابی طالب علی علیه السلام  در دانش نامه علوی آمده است  بعضا با شناسنامه و یا نام و زبان کتاب آورده شده در نمایش پردازش اربعیه حسینی  ملاحظه فرمایی. https://safarzade.blog.ir/  

( خطبه همام ) - 133 نکته فضیلت در وصف  متقین ده - فالمتّقون فیها هم أهل الفضائل: و مشیهم  التواضع ،

و از جمله کلام نصیحت فرجام آن امام همام است علیه السّلام: (کان یوصى به اصحابه) که وصیّت مى‏کند به آن صحابه‏هاى خود را به این وجه که: باری تعالى خلق الخلق-  حین خلقهم- 

غنیّا عن طاعتهم، آمنا من معصیتهم، لأنّه لا تضرّه معصیة من عصاه، و لا تنفعه طاعة من أطاعه، فقسم بینهم معایشهم،

خطبه یک صد و هشتاد و هشتم: [در وصف متقین ]. کاوشى‏درنهج‏البلاغه : به نظر من، این خطبه ، همچون آئینه‏ایست پیش روى مؤمنین، تا خود را با معیارهاى متّقین مقایسه کنند.

خطبه همام‏   وصیت حضرت از آقا جانم امیرالمومنین علی بن ابی طالب علی علیه السلام به اصحاب خود دارای سرفصل هایی است که در این مختصر خدمت حضرات اساتید محترم جهت الگو گیری و بهروری آماده شده ؛ هَلْ مِنْ‏ نَاصِرٍ یَنْصُرُنِی‏ و هل ٍمِنْ‏ مَعِین‏ یُعینونی

0. متقین ده : فالمتّقون فیها هم أهل الفضائل: ومشیهم  التواضع ،
1. ومشیهم  التواضع ، باب استحباب ( التواضع  فى المأکل و المشرب، حدیث «سلّم الشّرف  التواضع  و السّخاء» فروتنى و بخشندگى نردبان شرف و بزرگى است. تواضع بود نردبان شرف ..... چو گوهر نباشد، چه ارزد صدف‏ ..... دگر پلّه آن سخاء است و جود ..... چه ماند ترا گر سخاوت نبود.... هزارگوهر، ص 219
2. ومشیهم  التواضع ، «ثلاث یوجبن المحبّة، الدّین و  التواضع  و السّخاء» سه چیز ایجاد محبّت میکند: دین، فروتنى و بخشندگى ..محبّت فزونتر شود از سه چیز،..... نخستین بود دین، ز روى تمیز .... دو دیگر تواضع، سه بخشندگى‏ ..... بدین‏ها گوارا شود زندگى‏..هزارگوهر، ص 166
3. ومشیهم  التواضع ، «بکثرة  التواضع  یستدلّ على تکامل الشّرف. بکثرة التکبّر یکون التّلف» با فروتنى زیاد انسان بکمال شرف رهبرى مى‏شود. غرور بسیار موجب نابودى است.. تواضع شود چون ترا بیشتر،..... براه شرافت روى پیشتر..... تو را چون تکبّر فزونتر شود،.....بنابودیت زود، منجر شود..الهادی‏إلى‏موضوعات‏نهج.. ص 75      
4. ومشیهم  التواضع ، الحلم- التواضع : . یعنى: «هیچ اصل و تبارى بزرگتر از تواضع نیست و هیچ تنهایى، وحشتناکتر از عجب نمى‏باشد» «لا حسب اعظم من التّواضع، و لا وحدة اوحش من العجب.ح 109-  و لا حسب ک التواضع ، ص 426، س 11.
5. ومشیهم  التواضع ، تواضع باعث زیادى رفعت : از امام صادق علیه السلام در ضمن حدیثى روایت شده که فرمود: در ملاقاتى که میان جعفر بن ابى طالب (برادر على علیه السّلام) و نجاشى پادشاه حبشه انجام شد نجاشى ضمن گفتگوى خود به جعفر گفت: در آنچه بر عیسى بن مریم علیه السّلام نازل شده، آمده است که: از حق خداوند بر بندگانش اینکه چون نعمتى از او به مردم برسد باید مردم بعنوان شکر نعمت اظهار تواضع کنند. این سخن چون به پیغمبر (صلی الله علیه وآله) رسید به اصحابش فرمود: صدقه دادن باعث زیادى نعمت مى‏شود، پس صدقه بدهید تا مورد رحمت الهى قرار گیرید، و تواضع باعث زیادى رفعت و مقام مى‏شود، پس تواضع کنید تا رفعت پیدا کنید و عفو و گذشت باعث زیادى عزت مى‏شود، پس گذشت و عفو کنید تا خدا شما را عزت دهد. أَنَّ النَّجَاشِیَّ قَالَ إِنَّا نَجِدُ فِیمَا أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَى عِیسَى ع- أَنَّ مِنْ حَقِّ اللَّهِ عَلَى عِبَادِهِ أَنْ یُحْدِثُوا لِلَّهِ تَوَاضُعاً عِنْدَ مَا یُحْدِثُ لَهُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَلَمَّا بَلَغَ النَّبِیَّ ص قَالَ لِأَصْحَابِهِ إِنَّ الصَّدَقَةَ تَزِیدُ صَاحِبَهَا کَثْرَةً فَتَصَدَّقُوا یَرْحَمْکُمُ اللَّهُ وَ إِنَّ التَّوَاضُعَ یَزِیدُ صَاحِبَهُ رِفْعَةً فَتَوَاضَعُوا یَرْفَعْکُمُ اللَّهُ وَ إِنَّ الْعَفْوَ یَزِیدُ صَاحِبَهُ عِزّاً فَاعْفُوا یُعِزَّکُمُ اللَّه‏  ح 215-  و ب التواضع  تتمّ النّعمة، ص 446، س 9.
6. ومشیهم  التواضع ، تواضع فقرا: امام على «علیه السلام »: هر کس نزد توانگرى بیاید و براى توانگرى او در برابرش تواضع کند، دو سوّم دینش رفته است. الإمام علی «علیه السلام » : من أتى غنیّا فتواضع له لغناه، ذهب ثلثا دینه.امام صادق «علیه السلام »: ... هر کس به نزد توانگرى بیاید و براى چیزى که از وى به دستش آید فروتنى کند، دو سوّم دینش رفته است. الإمام الصّادق «علیه السلام » : ... من أتى غنیّا فتضعضع له لشی‏ء یصیبه منه، ذهب ثلثا دینه.ح 219-  و من أتى غنیّا فتواضع له لغناه ذهب ثلثا دینه، ص 447، س 6.
7. ومشیهم  التواضع ، تواضع توانگران :امام على «علیه السلام»: چه نیکو است تواضع توانگران در برابر نادران، براى دست یافتن به آنچه نزد خداست؛ و نیکوتر از آن غرور ناداران است در برابر توانگران، از باب توکّل به خدا. الإمام علی «علیه السلام» : ما أحسن تواضع الأغنیاء للفقراء طلبا لما عند اللَّه؛ و أحسن منه تیه الفقراء على الأغنیاء اتّکالا على اللَّه. ح 398-  ما أحسن تواضع الأغنیاء (إلى قوله) اتّکالا على اللّه، ص 489، س 11.
8. ومشیهم  التواضع ، در قلب‏ متواضع رشد کند، نه قلب متکبر سرکش. خداوند تواضع‏ را ابزار عقل قرار داده و تکبر را ابزار جهل، نمى‏بینى هر که سر به سقف کوبد سرش بشکند، و هر که سر فرو افکند در سایه سقف برآساید، و در پناهش درآید خداى متعال نیز آن را که تواضع نکند، فرو نهد، و آن را که تواضع کند رفعت بخشد. ثمّ اعلم أنّ  التواضع  و التکبّر مرجعهما إلى القلب، و لیس لهما تعلّق بالزىّ و ما یتکلّفه انسان من الافعال الظاهرة. فإنّ ذلک قد یکون تصنّعا، فکم من إنسان فقیر یظهر  التواضع  و الانکسار و نفسه من أنفس الجبابرة المتکبّرین، و کم من إنسان له هیئة و أبّهة و هو من المتواضعین، ترى عنده انکسارا و خضوعا. منهاج‏الولایة .ج 2 . ص 972
9. ومشیهم  التواضع ، سعدى رحمه الله: به گردن فتد سرکش تند خوى ..... بلندیت باید بلندى مجوى‏ .... تواضع سر رفعت افرازدت‏..... تکبّر به خاک اندر اندازدت. منهاج‏الولایةفی‏شرح‏نهج‏البلاغة، ج 2 ، ص 951‏
10. ومشیهم  التواضع ، التواضع ذکر بر دو قسم است: ذکر خالص پروردگار متعال که به موافقت قلب صورت مى‏گیرد، و ذکرى که اشعار داشته باشد به نفى ذکرى که از غیر خدا واقع مى‏شود، چنان که رسول اکرم فرمود: من نمى‏توانم تو را ثنا گویم به آن طورى که تو خودت را ثنا گفته‏اى‏.؛ فی کلّ نفس من انفاسک شکر لازم، بل الف او اکثر، و ادنى الشّکر رؤیة النّعمة من اللَّه، من غیر علّة یتعلّق القلب بها دون اللَّه عزّ و جلّ، و الرّضا بما اعطى، و إلّا یعصیه بنعمته، او یخالفه بشی‏ء من امره و نهیه، بسبب نعمته، و کن للَّه عبدا شاکرا على کلّ حال، أفضل الشّرفین 1643.
11. ومشیهم  التواضع ، التواضع  فروتنى کردن یعنى با مردم با بلندى مرتبه مثل عفو و در گذشتن از گناه کسى است با قدرت و توانائى انتقام کشیدن از او یعنى در اجر و ثواب. التّواضع مع الرّفعة کالعفو مع القدرة. 1953
12. ومشیهم  التواضع ، فروتنى سر عقل است و تکبّر سر جهل و نادانى، زیرا که فروتنى مؤنت و فرجى نخواهد و باعث رضا و خشنودى خدا و خلق گردد، و تکبّر نفعى ندارد و سبب سخط خدا و دشمنى و عداوت خلق گردد، پس عاقل البتّه فروتنى کند و تا کسى جاهل نباشد تکبّر نکند. التّواضع رأس العقل و التّکبّر رأس الجهل. 2145التواضع  رأس العقل، و التّکبّر رأس الجهل 2144.
13. ومشیهم  التواضع ، فروتنى کن تا بلند مرتبه شوى. اتّضع ترتفع.2251
14. ومشیهم  التواضع ، بزرگترین مردم بحسب بلندى قدر کسیست که پست کرده باشد نفس خود را یعنى فروتنى فرماید او را از براى خدا و خلق. اعظم النّاس رفعة من وضع نفسه.اتّضع ترتفع 2250.
15. ومشیهم  التواضع ، بدرستى که تو اگر فروتنى کنى بلند گرداند ترا خدا، مراد فروتنى با خدا و خلق است. انّک ان تواضعت رفعک اللّه.
16. ومشیهم  التواضع ، بتواضع میباشد بلندى یعنى تواضع و فروتنى در درگاه حق تعالى و با خلق نیز باعث بلندى مرتبه گردد نزد حق تعالى و خلق نیز. بالتّواضع تکون الرّفعة.
17.  ومشیهم  التواضع ، بتواضع زینت داده مى‏شود بلندى، یعنى هرگاه کسى با وجود بلندى مرتبه و بزرگى قدر تواضع و فروتنى نماید این معنى باعث زینت و آرایش بلندى مرتبه او گردد و آن را در نظرها خوش آینده تر گرداند. بالتّواضع تزان الرّفعة.
18. ومشیهم  التواضع ، بزرگترین مردم بحسب بلندى قدر کسیست که پست کرده باشد نفس خود را یعنى فروتنى فرماید او را از براى خدا و خلق. اعظم النّاس رفعة من وضع نفسه. شرح آقا جمال الدین خوانسارى بر غرر الحکم، ج‏2، ص: 435..أعظم النّاس رفعة من وضع نفسه 3179.
19. ومشیهم  التواضع ، بلندترین خصلتها فروتنى است و بردبارى و نرمى پهلو..اشرف الخلائق التّواضع و الحلم و لین الجانب.3224 -  أشرف الخلائق  التواضع  و الحلم، و لین الجانب 3223.
20. ومشیهم  التواضع ، تواضع و فروتنى کردن بلند مى‏سازد مرتبه این کس را، و تکبّر و بزرگ منشى نمودن پست مى‏سازد آنرا.12..5158 التَّوَاضُعُ یَرْفَعُ التَّکَبُّرُ یَضَعُ‏ (12/ 1).التواضع  یرفع، التّکبّر یضع 11.
21. ومشیهم  التواضع ، فروتنى با خداى عزّ و جلّ و خلق کردن و تکبّر نداشتن میوه علم و دانش است و بر آن مترتّب مى‏شود. التّواضع ثمرة العلم.302.. التواضع  ثمرة العلم 301
22. ومشیهم  التواضع ، التواضع فروتنى با بلندى مرتبه مانند عفو با قدرت است. فروتنى 1-  فروتنى برترین دو شرف و بلندى مرتبه است. « تواضع سر رفعت افرازدت .... تکبر بخاک اندر اندازدت» یرفع الوضیع 310.
23. ومشیهم  التواضع ،3-  فروتنى سر عقل، و تکبّر سر جهل و نادانى است. فروتنى‏ سر عقل است و تکبّر سر جهل و نادانى، زیرا که فروتنى مؤنت و فرجى نخواهد و باعث رضا و خشنودى خدا و خلق گردد، و تکبّر نفعى ندارد و سبب سخط خدا و دشمنى و عداوت خلق گردد، پس عاقل البتّه فروتنى کند و تا کسى جاهل نباشد تکبّر نکند
24. ومشیهم  التواضع ، فروتنى نما تا بلند مرتبه شوى. اى هشام! همانا لقمان به پسرش گفت: براى حقّ فروتنى‏ نما تا خردورزترین مردم باشى. اى فرزند عزیزم! به راستى دنیا دریایى عمیق است که مردمى بسیار در آن غرقه‏اند؛ پس مى‏بایست کشتى تو پرهیزگارى از خداوند باشد. یَا هِشَامُ إِنَّ لُقْمَانَ قَالَ لِابْنِهِ تَوَاضَعْ لِلْحَقِّ تَکُنْ أَعْقَلَ النَّاسِ یَا بُنَیَّ إِنَّ الدُّنْیَا بَحْرٌ عَمِیقٌ قَدْ غَرِقَ فِیهِ عَالَمٌ کَثِیرٌ فَلْتَکُنْ سَفِینَتُکَ فِیهَا تَقْوَى اللَّهِ وَ حَشْوُهَا الْإِیمَانَ وَ شِرَاعُهَا التَّوَکُّلَ وَ قَیِّمُهَا الْعَقْلَ وَ دَلِیلُهَا الْعِلْمَ وَ سُکَّانُهَا الصَّبْر
25. ومشیهم  التواضع ، بزرگترین مردم از نظر بلندى و رفعت کسى است که نفس خویش را پست نموده باشد. بزرگترین مردم از نظر بلندى 5161 أَعْظَمُ النَّاسِ رِفْعَةً مَنْ وَضَعَ نَفْسَهُ (434/ 2).
26. ومشیهم  التواضع ، بلندترین خصلتها فروتنى و بردبارى و نرمى پهلو (و خوش خو) است. فروتنى کردن بلند مى‏سازد، و تکبر پستى آورد. 5144 تَمَامُ الشَّرَفِ التَّوَاضُعُ (280/ 3).
27. ومشیهم  التواضع ، فروتنى نتیجه و میوه دانش است. فروتنى‏ کردن بدرگاه حقّ تعالى و با مردم نیز میوه‏ علم و دانش است پس عالمى که چنین نباشد و تکبّر کند علم او را ثمره نباشد.التّواضع ثمرة العلم.
28. ومشیهم  التواضع ، فروتنى پست مرتبه را بلند گرداند. خردمند پست‏ مى‏گرداند نفس خود را و فروتنى‏ مى‏نماید پس بلندتر مى‏شود، و همین معنى سبب بلندى مرتبه‏ او گردد. 4792 الْعَاقِلُ یَضَعُ نَفْسَهُ فَیَرْتَفِعُ [فَیُرْفَعُ‏] (178/ 1). گفتارامیرالمؤمنین‏على‏علیه‏السلام، ج 2 ، ص 1526
29. ومشیهم  التواضع ، فروتنى کردن یعنى بدرگاه حق تعالى و با مردم نیز سر سخن نجابت است و اوّل امریست که نجابت بى‏آن نباشد، یا مراد این است که دلیل نجابت و علامت آن است. 5130 التَّوَاضُعُ عُنْوَانُ النُّبْلِ‏ (113/ 1). التواضع  عنوان النّبل 415.
30. ومشیهم  التواضع ، فروتنى کردن بمردم منتشر و پهن مى‏گرداند فضیلت و فروتنى آدمى را. التّواضع ینشر الفضیلة. التواضع  ینشر الفضیلة 522.
31. ومشیهم  التواضع ، امام على «علیه السلام»: زکات برترى موقعیّت، فروتنى است. لإمام على «علیه السلام»:: التّواضع زکاة الشّرف.التواضع  زکاة الشّرف 939.
32. ومشیهم  التواضع ، فروتنى کردن یعنى بدرگاه حقّ تعالى و با مردم نیز شریفترین مهترى و بزرگى است یعنى سبب شریفترین و بهترین مهترى و بزرگى گردد.التواضع  أشرف السّؤدد 984.
33. ومشیهم  التواضع ، فروتنى کردن یعنى با خداى عزّ و جلّ و خلق از دامهاى صید و شکار شرف و برتریست. التّواضع من مصائد الشّرف.1506 التواضع  من مصائد الشّرف 1505.
34. ومشیهم  التواضع ، بدرستى که تو اگر فروتنى کنى بلند گرداند ترا خدا، مراد فروتنى با خدا و خلق است. انّک ان تواضعت رفعک اللّه. إنّک إن تواضعت رفعک اللّه 3800. شرح آقا جمال الدین خوانسارى بر غرر الحکم، ج‏3، ص: 55
35. ومشیهم  التواضع ، فروتنى دلیل و نشانه نجابت است. بکثرة  التواضع  یتکامل الشّرف 4287.
36. ومشیهم  التواضع ،-  فروتنى نردبان شرف و بزرگى است (یعنى هر که مى‏خواهد بزرگ شود و به بام شرف رسد باید فروتنى کند).
37. ومشیهم  التواضع ، بسبب بسیارى فروتنى (در مقابل خدا و خلق) شرف و بزرگى کامل مى‏شود. تواضع للّه یرفعک 4467.
38. ومشیهم  التواضع ، براى خدا فروتنى نما تا تو را برکشد و بلند مرتبه گرداند.  فروتنى آدمى (یا مرد) را بالا مى‏برد. من کان متواضعا لم یعدم الشّرف 8131. من تواضع رفع 7676. من تواضع عظّمه اللّه و رفعه 8472.
39. ومشیهم  التواضع ، زیاد گردانید او را : تواضع و فروتنى نکرد هیچ کسى مگر این که زیاد گردانید او را خداى بلند مرتبه بلندى مرتبه، مراد تواضع و فروتنى است در درگاه حق تعالى و با مردم نیز.9594..ما تواضع أحد إلّا زاده اللّه تعالى جلالة 9593.
40. ومشیهم  التواضع ، اعتماد بر خدا [و فرمود:] چه نیکوست فروتنى توانگران برابر مستمندان براى به دست آوردن آنچه نزد خداست، و نیکوتر از آن بزرگ‏منشى مستمندان به اعتماد بر خدا برابر اغنیاست. ما أحسن تواضع الأغنیاء للفقراء طلبا لما عند اللّه سبحانه، و ما أحسن تیه الفقراء على الأغنیاء اتّکالا على اللّه سبحانه 9673.

0. اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم